Waloryzacja przyrodnicza Gminy Rewal - operat generalny

BIURO  KONSERWACJI  PRZYRODY  w  SZCZECINIE

 

WALORYZACJA PRZYRODNICZA GMINY REWAL

 (OPERAT GENERALNY)

SZCZECIN 1997

 

Autorami operatów szczegółowych są:

 

z zakresu flory i roślinności:                prof. dr hab. Marian Ciaciura

                                                                mgr inż. Iwona Pulit

                                                                mgr Monika Radziszewicz

 

·      z zakresu fauny:                              mgr Ewa Zyska

mgr inż. Przemysław Zyska

                                                             

·      z zakresu przyrody nieożywionej   dr inż arch. Tomasz Cykalewicz

                                                                mgr inż. arch. Małgorzata Cykalewicz

                                                                mgr Elżbieta Dobracka

                                                                mgr Ryszard Dobracki

 

Opracowanie całości wykonali :             mgr inż. Paweł Wiraszka

                                                                mgr inż. Danuta Piątkowska

                                                                mgr inż. Piotr Szczepaniak

                                                                opracowanie graficzne Elżbieta Grzelak  

 

                                                                       Inwentaryzacja przyrodnicza gminy Rewal

                                                                       została  przeprowadzona   dzięki  funduszom          Wojewody  Szczecińskiego, Wojewódzkiego                    Funduszu  Ochrony  Środowiska                            i  Gospodarki   Wodnej   w   Szczecinie                                                                      oraz Gminy Rewal

SPIS TREŚCI .................................................................................................................... Strona

 

1.     Wstęp........................................................................................................................................  1

2.    Cel, zakres i metoda...................................................................................................................2

3.    Charakterystyka gminy............................................................................................................. 6

       3.1  Dane ogólne...............................................................................................................................6

       3.2  Regionalizacja fizyczno- geograficzna, geobotaniczna i zoogeograficzna......................... 7

3.2.1  Regionalizacja fizyczno - geograficzna.................................................................7

3.2.2  Regionalizacja geobotaniczna...............................................................................7

3.2.3  Regionalizacja zoogeograficzna............................................................................7

       3.3  Budowa geomorfologiczna.......................................................................................................8

3.3.1 Budowa geologiczna brzegu morskiego i procesy geodynamiczne....................8

3.3.2 Wody powierzchniowe............................................................................................. 10

3.3.3 Wody podziemne.......................................................................................................11

3.4  Gleby...................................................................................................................................12

       3.5  Klimat..........................................................................................................................................12

4.   Szata roślinna...............................................................................................................................13

4.1  Roślinność potencjalna......................................................................................................14

4.2  Rzeczywista szata roślinna............................................................................................... 14

 4.2.1 Roślinność i jej przemiany..............................................................................................14

 4.2.2 Przegląd zbiorowisk.........................................................................................................15

4.3  Najcenniejsze obiekty florystyczne...................................................................................18

4.3.1 Aleje..........................................................................................................................  18

4.3.2  Pomniki przyrody......................................................................................................19

       4.4  Osobliwości florystyczne gminy................................................................................................19

       4.5  Inne tereny wartościowe przyrodniczo......................................................................................21

5.  Fauna......................................................................................................................................................22

5.1  Ogólna charakterystyka gminy........................................................................................... 23

       5.2  Wyniki inwentaryzacji wybranych grup fauny...........................................................................23

            5.2.1  Bezkręgowce.........................................................................................................................24

5.2.2  Kręgowce......................................................................................................................25

       5.3  Podsumowanie inwentaryzacji faunistycznej...........................................................................29

6.  Wybrane zagadnienia przyrody nieożywionej.........................................................................................32

6.1 Krajobraz.................................................................................................................................32

6.2 Charakterystyka kulturowa obszaru gminy..............................................................................34

6.3 Walory krajoznawcze i turystyczne......................................................................................34

6.4  Stan środowiska naturalnego..............................................................................................36

7.  Obszary i obiekty cenne pod względem przyrodniczym wraz z wytycznymi            konserwatorskimi....................................................................................................................................38

       7.1  Istniejące obszary i obiekty chronione...............................................................................................38

       7.2  Projektowane obiekty chronione.................................................................................................41

       7.3  Obszary i obiekty proponowane do ochrony.............................................................................41

       7.4  Inne cenne obszary i obiekty.......................................................................................................49

7.5 Elementy Ekologicznej Sieci Obszarów Chronionych (ESOCh)......................................  52

7.5.1 Korytarze........................................................................................................................ 53

7.5.2 Bariery..............................................................................................................................53

8.   Uwarunkowania ochrony przyrody.............................................................................................    54

9.   WNIOSKI..........................................................................................................................................  55

10. Wskazania do studium uwarunkowań przyrodniczych oraz planu  zagospodarowania przestrzennego gminy Rewal........................................................................................................................................................57

ANEKS

 

 

 

 

ANEKS

 

     Spis zawartości:

 

1.    Lista gatunków flory w gminie Rewal

2.    Wykaz gatunkow fauny  gminy Rewal

3.    Wybrane akty prawne dotyczące ochrony przyrody

4.    Mapa w skali 1:25 000 „ Waloryzacja przyrodnicza”

 

 

 

1. Wstęp

 

Przedstawiamy opracowanie o stanie przyrody gminy Rewal, jej zasobach i walorach. Przeprowadzona dzięki wspólnym działaniom Wojewody, Gminy oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie inwentaryzacja przyrodnicza dała zasób informacji, które pomogą przy podejmowaniu szeregu decyzji ważnych dla funkcjonowania gminy Rewal  w zakresie zagadnień społecznych, ekonomicznych, kulturowych i gospodarczych.

Szczególne nadmorskie położenie oraz sąsiedztwo pasa pradoliny - tworzącą obecnie rozległe łąki, warunkuje unikalność występującego tu krajobrazu jak i przyrody ożywionej - bogactwo flory i fauny. Jest to ważki argument , który powinien skłonić włodarzy gminy i województwa do szczególnej dbałości o zachowanie tych bezcennych  i nieodnawialnych przecież zasobów. Niezwykle pilne staje się więc znalezienie metod rozwoju gospodarczego przy pełnym poszanowaniu posiadanych walorów przyrody.

Ochrona resztek naturalnej przyrody jest również niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania człowieka, jednego wszak z jej elementów.

Ochrona przyrody, to również obowiązek wynikający z międzynarodowych zobowiązań Polski. Dążenie do wszechstronnego udziału w strukturach zjednoczonej Europy wiąże się z wieloma zobowiązaniami, jakich podjął się nasz kraj. Polska jest sygnatariuszem szeregu międzynarodowych aktów prawnych dotyczących ochrony przyrody na terytorium przez nią administrowanym. Szczególna rola i zrazem zaszczyt w wypełnieniu postanowień tych aktów przypada województwom przygranicznym i gminom  na ich terenie.

Przedstawione opracowanie powinno skłonić planistów i włodarzy gminy do świadomego spojrzenia na otaczająca przyrodę i przyjęcia  takiego kierunku rozwoju, który umożliwi gospodarowanie przy minimalnym zagrożeniu dla środowiska naturalnego. Posiadane wartości przyrody w umiejętny sposób można i należy wykorzystać do promocji gminy jako miejsca cennego, pięknego i interesującego rozwijając aktywną działalność na polu turystyki.

 

2.  Cel, zakres i metoda

Celem niniejszego opracowania jest dostarczenie władzom gminy, wojewodzie i innym służbom syntetycznej informacji o walorach przyrodniczych gminy Rewal. Wiedza ta pozwoli na świadome kształtowanie ładu przestrzennego gminy, unikniecie pomyłek i potknięć planistycznych oraz konfliktów pomiędzy służbami ochrony przyrody, organizacjami ekologicznymi a planistami i lokalnym społeczeństwem reprezentowanym przez administrację samorządową.

Świadomość wielkich walorów, jakimi dysponuje Gmina na gruncie zasobów przyrody, jej osobliwości i wartość ma pomóc w sporządzeniu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz służyć w bieżącej pracy jako materiał wyjściowy przy podejmowaniu ważnych decyzji gospodarczych.

Opracowanie niniejsze zawiera szereg informacji otrzymanych w efekcie przeprowadzonej w latach 1996/97 inwentaryzacji. Podstawą do jego wykonania były operaty szczegółowe sporządzone przez zespoły specjalistów. Zasady wykonania tych operatów określa  instrukcja zatwierdzona przez Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Szczecinie pt. „Założenia metodyczne inwentaryzacji przyrodniczej gmin.”.

Prace objęły trzy płaszczyzny tematyczne;

·      inwentaryzację flory i roślinności

·      inwentaryzację fauny 

·      inwentaryzację przyrody nieożywionej

Wyniki inwentaryzacji szczegółowych przedstawiono w formie tekstowej i graficznej na mapach w skali 1: 10 000. Znajdują się one w zasobach wojewódzkich u Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody. Walory wykazane w tych opracowaniach zobrazowano na mapie w skali 1: 25 000 dokonując jednocześnie syntezy całości. 

W szczególności naniesiono miejsca występowania rzadkich i chronionych gatunków roślin i zwierząt. Zaznaczono również obszary ważne dla bytu różnych grup zwierząt i wartościowe fragmenty szaty roślinnej.

Wyłoniono w ten sposób strefy florystyczne i faunistyczne zajmujące nieraz znaczne obszary i komunikujące się miedzy sobą tzw. korytarzami ekologicznymi. Powstała w efekcie mapa wartości przyrodniczych wiążąca zasadnicze grupy zagadnień.

W oparciu o opisy zawarte w operatach szczegółowych, konsultacje z ich wykonawcami oraz z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody, wyznaczono obiekty powierzchniowe i punktowe o szczególnych walorach proponując dla nich kwalifikację ochronną dopuszczoną w Ustawie z 16 października 1991r o ochronie przyrody, tzn.- rezerwaty (R), użytki ekologiczne (UE), obszary chronionego krajobrazu (OChK), zespoły przyrodniczo - krajobrazowe (ZPK), pomniki przyrody (PP), stanowiska dokumentacyjne (SD).

Wskazano miejsca, gdzie znajdują się pojedyncze obiekty już objęte ochroną,               tj. stanowiska zwierząt, drzewa i głazy pomnikowe, parki oraz obiekty zaproponowane do ochrony, które przedstawiają dużą wartość przyrodniczą.

Wykazano ponadto cenne obszary, dla których nie przedstawiono propozycji formalnego objęcia ochroną, ale które z mocy prawa  powinny być chronione jako miejsca rozrodu i regularnego przebywania gatunków chronionych i należy je uwzględnić w planach zagospodarowania przestrzennego gminy (ANEKS pkt.3)

Zawartość mapy „Waloryzacja przyrodnicza” w syntetyczny sposób przedstawia  legenda zamieszczona na planszy ( ANEKS pkt.4).

Płaszczyznę mapy zorientowano na bazie siatki mapy topograficznej w skali 1:25 000                   w układzie współrzędnych 1965 poziomu odniesienia Kronsztadt, oznaczając każdy kwadrat na przebiegu równoleżnikowym cyframi arabskimi - 1, 2, 3, itd.; natomiast na przebiegu południkowym literami alfabetu łacińskiego A, B,C itd. W opisach obiektów podano lokalizację ustaloną według. powyższego klucza.

Wszystkie kategorie powierzchniowych obiektów chronionych podzielono na:

·      istniejące, tj. te, dla których istnieją formalne akty prawne powołujące je,

·      projektowane- tj. te, dla których istnieje złożony formalnie projekt,

·      proponowane, tj. te, które proponujemy w niniejszym opracowaniu.

 

Jako osobną część opracowania zamieszczono wykazy:

1.    Listę rzadkich i chronionych gatunków flory z terenu gminy

2.    Listę gatunków zwierząt stwierdzonych na terenie gminy z zaznaczeniem gatunków chronionych.

 

Wykaz skrótów zastosowanych w tekście:

R  -rezerwat

UE  -użytek ekologiczny

OChK obszar chronionego krajobrazu

ZPK  zespół przyrodniczo - krajobrazowy

SD   - stanowisko dokumentacyjne

OC  - obszar cenny

ESOCh - Ekologiczna Sieć Obszarów Chronionych

A1, B6 itp. - określenia lokalizacji na mapie „Waloryzacja przyrodnicza” zawarte w tabelach

Ilekroć w opracowaniu wspomina się  Ustawę o ochronie przyrody, to mówi się              o Ustawie z dnia 16 października 1991 r o ochronie przyrody ( Dz. U. Nr 114 poz.492).

Dla proponowanych obiektów chronionych przedstawiono wskazania konserwatorskie mające nadać kierunek zagospodarowania tych miejsc lub wskazać istniejące zagrożenia

Podstawowe wskazania ochronne zawierają akty prawne  dotyczące ochrony przyrody (ustawy i rozporządzenia, ANEKS.pkt3), które są wystarczającym zabezpieczeniem zachowania wartości przyrodniczych, pod warunkiem oczywiście pełnego poszanowania ustaleń wspomnianych aktów. Szczegółowe wytyczne będące pewnym uzupełnieniem, bądź wyjaśnieniem istniejących przepisów, podano w miarę potrzeby przy opisach konkretnych obiektów.

W opracowaniu wykorzystano informacje zawarte w: operatach szczegółowych,              w zasobach Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody i w zasobach własnych Biura .

Projekt całości został uzgodniony z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody.

 

 UWAGA! Dla potrzeb studium nie jest konieczne uszczegółowienie informacji przyrodniczych o prezentowanych obiektach na poziomie opracowań sporządzonych w skali 1:10 000, stąd też pewne skróty i uproszczenia, np. w wykazach gatunków roślin i zwierząt przy poszczególnych obiektach nie stosuje się w zasadzie nazewnictwa łacińskiego. W razie konieczności uzyskania bardziej precyzyjnych informacji należy zgłosić się do Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody posiadającego pełną dokumentację inwentaryzacyjną.

 

Cytowana w opracowaniu literatura dotyczy spisów piśmiennictwa zamieszczonych w poszczególnych operatach szczegółowych. Na końcach rozdziałów podano jedynie pozycje nie ujęte w tych spisach.

 

3. Charakterystyka gminy

 

3.1  Dane ogólne

Gmina Rewal wiejskągminąpołożoną  na północno - wschodniej części województwa u wybrzeża Morza Bałtyckiego. Jest to jedna z najmniejszych gmin naszego województwa . Powierzchnia jej wynosi 41 km2

 Obszar gminy ciągnie się wąskim szerokości około 3 kilometrów i długości około 20 kilometrów wzdłuż wybrzeża Morza Bałtyckiego ,które stanowi północną granicę gminy . Od zachodu graniczy z gminą Dziwnów, od południa z gminą Trzebiatów, Karnice  i Świerzno, a od wschodu z gminą Trzebiatowa.

Struktura gruntów w gminie Trzebiatów kształtowała się wg danych z 1996r następująco*:

 

Ogólna powierzchnia gminy             4113 ha    -     100,0 %

- użytki rolne                                      1479 ha    -        35,96 %

          w tym: grunty orne                      849 ha     -        57,40 %  użytków rolnych

                      sady                                     7 ha     -          0,48 %           - ” -

                      łąki i pastwiska                623 ha     -        42,12%           - ” -

- lasy                                                    1366 ha     -       33,21%

- pozostałe grunty i nieużytki             1268 ha     -       30,83%.

 

Gminę Rewal  zamieszkiwało w 1995 r. 3109 mieszkańców i jej średnie zaludnienie wynosiło  75,8 osób/km2.

W skład jednostki administracyjnej wchodzi 6 sołectw.

       Gmina ta charakteryzuje się brakiem uprzemysłowienia i  jest to typowa gminna turystyczno - rolnicza . Ogólnie w systemie REGON w roku 1996 zarejestrowane były 835 jednostki, z tego 817 w sektorze prywatnym. Dane te świadczą o wysokiej aktywności gospodarczej gminy.

Duże kompleksy łąk zalegających Pradolinę Pomorską oraz średniej jakości gleby pozwalają na uprawę ziemiopłodów i rozwój hodowli. Specyficzny klimat warunkuje istnienie tych działów gospodarczych Stąd też rolnictwo w gminie Rewal jest jednym z ważniejszych działów gospodarczych. Od połowy lat czterdziestych równolegle do rolnictwa w gminie Rewal prowadzone jest rybołówstwo przybrzeżne i śródlądowe. Rybactwo śródlądowe koncentruje się na jez. Liwia - Łuża.

Decydującymi walorami gminy Rewal jest położenie na brzegu morza oraz duże walory przyrodnicze i krajobrazowe. Z tego też powodu gmina ta została zakwalifikowana do gmin szczecińskich o dużych walorach turystycznych, gdzie najważniejszą gałęzią działalności gospodarczej jest obecnie turystyka. Dzięki 13 kilometrowej plaży, łagodnemu klimatowi, dobrej infrastrukturze technicznej, rozwiniętej i nadal rozwijanej sieci  kanalizacji i oczyszczalni ścieków, wodociągów, telefonicznej, gazowej, dróg i kolei wąskotorowej, kempingów, domów i ośrodków wczasowych, prywatnych kwater, pensjonatów i hoteli zlokalizowanych w Pobierowie, Pustkowie, Trzęsaczu, Rewalu, Śliwinie, Niechorzu i Pogorzelicy, większość dochodów mieszkańców gminy Rewal pochodzi z przemysłu turystycznego.

*Dane statystyczne uzyskano w Wojewódzkim Urzędzie Statystycznym w Szczecinie

 

3.2  Regionalizacja  fizyczno-geograficzna, geobotaniczna i zoogeograficzna

3.2.1  Regionalizacja  fizyczno-geograficzna

Pod względem fizyczno-geograficznym gmina Trzebiatów położona jest na             obszarze prowincji zwanej Niżem Środkowoeuropejskim, w podprowincji Pobrzeże Południowobałtyckie, w obrębie makroregionu Pobrzeże Szczecińskie.Obszar gminy należy do mezoregionu Wybrzeże Trzebiatowskie.  ( Kondracki, 1994).

3.2.2  Regionalizacja geobotaniczna

            Wg podziału geobotanicznego Polski (Szafer, 1972) gmina leży w obrębie:

                        Kraina: Brzeg Bałtyku

                        Poddział: Pas Równin Przymorskich i Wysoczyzn Pomorskich

                        Dział: Bałtycki

                        Prowincja: Niżowo-Wyżynna Środkowoeuropejska.

3.2.3  Regionalizacja  zoogeograficzna

Zgodnie z regionalizacją zoogeograficzną (Kondracki 1988) gmina Rewal należy do:

Prowincja:Europejsko - zachodniosyberyjskiej Palearktyki

Kraina: Południowobałtyckiej

Dzielnica: Bałtycka

 3.3  Budowa geomorfologiczna

Mikołajski (1966) scharakteryzował budowę geologiczną gminy Rewal. Leży ona w granicach antyklinorium pomorskiego - kujawskiego, w części antyklinorium pomorskiego. Tu też ma miejsce rozdzielenie na antyklinę kamieńską i kołobrzeską przedzieloną synkliną trzebiatowską.Pod względem morfologicznym całe wybrzeże na wschód od wyspy Wolin stanowi płaską i lekko falistą morenę denną graniczącą z zatorfionymi dolinami. Na wschód od Dziwnowa, wybrzeże jest znacznie niższe i składa się z dwóch części: odcinka zachodniego po miejscowość Trzęsacz, gdzie na pleistoceńskich utworach rozpościera się zalesiony obszar wydm oraz odcinka wschodniego ciągnącego się od Trzęsacza do Niechorza. Odcinek ten charakteryzuje obecność klifu zdecydowanie niższego od klifu zlokalizowanego na wyspie Wolin. Na południe od Pobrzeża ciągną się równiny, gdzie dominuje morena denna tworząca Równinę Gryficką. W równinę tą wcięte są dwie szerokie doliny o kierunku z zachodu na wschód : przybrzeżna i pomorska, którymi do Zatoki Kamieńskiej i zastoiska w basenie szczecińskim spływały wody roztopionego lodowca.

Zewnętrzna okrywa dawnego powiatu Gryfice, w tym też gminy Rewal (Kownas 1971), składa się wyłącznie z utworów czwartorzędowych. Zalegają one grubą warstwą na starszych utworach. W czwartorzędowej okrywie geologicznej przeważają utwory pleistoceńskie, głównie piaski i gliny moreny dennej. Pospolite są również najmłodsze utwory holoceńskie - torfowiska.

Podobnie jak na północnym wybrzeżu wyspy Wolin, całe Wybrzeże Rewalskie zbudowane jest z margli młodszego plejstocenu, a między Trzęsaczem i Niechorzem, gdzie klif osiąga większą wysokość, z utworów pochodzących ze starszego plejstocenu. Glina zwałowa jest bogata w głazy, a wielka zawartość iłu powoduje ogromne obsuwiska. Morze przy każdym sztormie niszczy podnóże klifu.

 

3.3.1Budowa geologiczna brzegu morskiego i procesy geodynamiczne

Budowa geologiczna i warunki geomorfologiczne obszaru gminy Rewal powodują, iż cenne walory przyrody nieożywionej grupują się w strefie brzegowej. Strefę tę tworzy pas osadów podbrzeża i plaży, klif i wały wydmowe. Obszar strefy brzegowej i jej zaplecza ze względu na swe specyficzne cechy hydrograficzne, geomorfologiczne, geologiczne i geodynamiczne stanowi skomplikowany układ, w którym na cenne walory przyrodnicze nakładają się predyspozycje ekonomicznego wykorzystania terenu dla gospodarki morskiej, dla potrzeb turystyczno-rekreacyjnych i przyrodoleczniczych oraz daleko zaawansowana antropotechnopresja (istniejąca i prognozowana). Odporność środowiska przyrodniczego strefy nadmorskiej posiada bardzo zróżnicowane granice w swych poszczególnych domenach, które pozostają w czynnym związku i wzajemnym oddziaływaniu. Dlatego też naruszenie równowagi i uruchomienie procesów degradacji jednej ze sfer (litosfery, pedosfery, hydrosfery, atmosfery, biosfery) rozszerza się na pozostałe, powodując postęp degradacji środowiska przyrodniczego.

            Odporność obszaru strefy wybrzeża na czynniki technoantropopresji jest stosunkowo mała i łatwo w jej obrębie doprowadzić do ekonomiczno-ekologicznej zapaści, której efekty zdyskwalifikują rozwój funkcji społecznych i gospodarczych.

            W strefie tej proponuje się wyznaczenie odcinków i punktów do objęcia  ochronę prawną.

Brzeg morski w obrębie gminy Rewal jest od zachodniej granicy gminy do miejscowości Niechorze (367,150 kmM) brzegiem klifowym, od Niechorza po wschodnią granicę gminy brzegiem wydmowym.

W obrębie brzegu klifowego występują odcinki abradowane i odcinki stabilne utrwalone roślinnością. Są to:

1.        Od granicy zachodniej gminy po 378,8 kmM występuje odcinek abradowany.

2.        Od 378,8 kmM po 376,300 kmM w rejonie Pobierowa znajduje się odcinek stabilny utrwalony roślinnością.

3.        Od 376,300 kmM do 375,700 kmM znajduje się odcinek abradowany.

4.        Od 375,700 do 374,00 kmM - klif stabilny utrwalony roślinnością (Pustkowo).

5.        Od 374,00 kmM do 371,10 kmM - brzeg abradowany częściowo utrwalony roślinnością. W chwili obecnej zaznacza się na tym odcinku etap czasowej stabilizacji brzegu z rozwojem przedklifowych wydm przednich i przyrastaniem szerokości plaży. Nadal obserwuje się procesy rozmywania w podbrzeżu (zanik rew, rozległe odsypy żwirowe, odcinki wysokiego mikroklifu plażowego).

6.        Od 371,100 kmM do 368,150 kmM - brzeg klifowy o intensywnej abrazji. Jest to klif bez osłony wydmowej u podstawy będący w fazie ciągłego rozwoju. Najbardziej zagrożony odcinek klifu związany z obecnością glacjalnego porwaka skał ilastych jest obecnie chroniony zabudową hydrotechniczną, wykonaną w latach 1992 - 1994. Zabudowa ta składa się ze ścianki Larsena, systemu 100 studni drenażowych zbierających wody inflitracyjne z klifu, sztucznego stoku z rowami drenażowymi wypełnionymi narzutem kamiennym, utrwalonego roślinnością, chronionego opaską z gwiazdobloków. W chwili obecnej obserwuje się zwiększenie intensywności procesów niszczenia na wschód od zabudowy. Tempo niszczenia wynosiło na tym odcinku 80 - 150 cm rocznie.

7.        Od 368,150 kmM do 367,800 kmM - opaska betonowa z zespołem ostróg wybiegających 20 - 30 m w podbrzeże chroniąca klif w rejonie latarni morskiej w Niechorzu.

8.        Od 367,800 kmM do 367,200 kmM - brzeg klifowy utrwalony (Niechorze).

9.        Od 367,200 kmM do 362,100 kmM - brzeg wydmowy okresowo abradowany. Obserwuje się podcios klifowy wydmy przedniej lub jej okresowy zanik. Brzeg nie jest zabezpieczony zabudową hydrotechniczną, miejscami posiada zabudowę biologiczną.

10.    Od 362,100 kmM do wschodniej granicy gminy Rewal znajduje się brzeg wydmowy stabilny. Mają tu miejsce procesy akumulacji (narastanie plaży, wyraźne zespoły rew, poszerzenie wydmy przedniej). Brzeg wydmowy znajduje się na odcinku mierzejowym (mierzeja jeziora Liwia Łuża). Formy eoliczne rozwinięte są tu na osadach  mierzei; ich wysokości dochodzą do 40 m n.p.m. Od pasa plaży oddziela je wał wydmy przedniej. Szerokość plaży sięga tu 75 m.

3.3.2  Wody powierzchniowe

Układ hydrologiczny gminy Rewal tworzą wody powierzchniowe i podziemne.  Do wód powierzchniowych zaliczamy jeziora, rzeki i inne drobniejsze cieki oraz kanały melioracyjne. Wskaźnik powierzchni jezior do powierzchni całkowitej gminy kształtuje się na poziomie poniżej 0,1 % / 100 km2.

Piskorski  (1953)i Mikołajski  (1966) podają, że przez gminę nie przepływa żadna większa rzeka.

 Teren gminy Rewal pocięty jest siecią kanałów melioracyjnych, powstałych w większości w XIX i XX wieku. Tylko niewielka część kanałów opartych jest na dawnych naturalnych ciekach. Największy z nich, przebiegający równolegle do wybrzeża, mający swoje ujścia do jeziora Liwia Łuża i Zalewu Kamieńskiego (jeziora Wrzosowskiego) zwany jest Kanałem Lędzińskim lub też Lądkowskim. Drugim dużym ciekiem jest Liwska Struga wpadająca od południa do jeziora Liwia Łuża,która następnie uchodzi do Bałtyku poprzez kanał, zwany Kanałem Liwskim lub Liwskim Ujściem.Po obu stronach tego kanału, znajdują się wysokie wydmy porośnięte borem nadmorskim.

Gmina Rewal, podobnie jak Równina Gryficka, należy do terenów o znikomym procencie występowania jezior (Kondracki 1980). Jedynym jeziorem leżącym w granicach gminy jest jezioro Liwia Łuża. Ponadto w bezpośredniej bliskości Niechorza zlokalizowanych jest kilka śródpolnych, płytkich oczek wody, a w pobliżu oczyszczalni ścieków w Pobierowie kilka niewielkich stawów.

 Jezioro Liwia Łuża należy do typu przybrzeżnego (nadmorskiego), powstało ono na skutek odcięcia zatoki morskiej. Według Mikołajskiego (1966) oraz Filipiaka i Sadowskiego (1994) maksymalna głębokość nie przekracza 2 m, a jego dno leży poniżej poziomu morza, tworząc tzw. kryptodepresję. Jego zwierciadło wody znajduje się 0,2 m n.p.m., stąd też kryptodepresja wynosi minus 1,8 m.Powierzchnia jeziora, w zależności od źródła informacji liczy od 171,5 ha do 220 ha, przy 2,3 km długości i ponad 1 km szerokości. Objętość misy jeziora w wynosi 1.983,0 tys. m3. Linia brzegowa wynosi 6.500 m, a brzegi jego są zatorfione, na niektórych odcinkach bagienne. Mikołajski ocenił, że jezioro szybko zarasta szuwarami, które dają schronienie ptactwu wodnemu.

 

3.3.3  Wody podziemne

Pradolina Przymorska stanowi jedyną o łatwo odnawialnych zasobach strukturę hydrogeologiczną dla zaopatrzenie w wodę pasa nadmorskiego. Użytkowy poziom wodonośny w obrębie doliny jest poziomem płytkim i ze względu na izolację odpowierzchniową łatwo podatnym na degradację zasobów jakościowych wód podziemnych. Wody podziemne pozostają w obrębie doliny w wyraźnym kontakcie z wodami powierzchniowymi bogatej sieci rowów melioracyjnych i starych wyrobisk potorfowych. Zagrożenie dla ochrony zasobów wodnych stanowią powierzchniowe wylewiska ścieków nieszczelne szamba oraz wysypiska śmieci. Jakiekolwiek powiększenie już istniejącego ładunku i emisji zanieczyszczeń w obręb poziomu użytkowego musi doprowadzić do degradacji jego zasobów wodnych.

3.4  Gleby

WedługMikołajskiego (1966) w gminie Rewal przeważają gleby bielicowe piaskowe, wytworzone z piasków luźnych, słabo gliniastych i gliniastych, gleby bielicowe wytworzone: z utworów pyłowych wodnego pochodzenia - lekkie, średniego i ciężkiego oraz gleb mułowo - bagiennych, gleb torfowych i murszowych.

Kownas (1971) szczegółowo scharakteryzował gleby w gminie Rewal. Wzdłuż brzegu morskiego zlokalizowane są piaski luźne i słabo gliniaste. Na utworach tych położone jest Niechorze. Do gruntów tych przylegają równoleżnikowo gleby wytworzone z glin zwałowych lekkich i średnich. Gleby te z zachodu i wschodu otaczają jezioro Liwia Łuża, natomiast gleby bagienne, mułowe i torfowe występują w południowej części gminy.

 

3.5  Klimat.

Istnieje pewna rozbieżność w sklasyfikowaniu klimatu gminy Rewal do jednej z kilku krain klimatycznych.

Koźmiński (1983) zakwalifikował gminę Rewal do II krainy klimatycznej, tj. do Pobrzeża Dziwnowsko - Kołobrzeskiego, rozciągającej się kilkunastokilometrowym pasem wzdłuż wybrzeża Bałtyku. Natomiast wg Romera (1949) gmina Rewal leży na przejściu dwóch krain klimatycznych: z krainy klimatycznej Pobrzeża Kołobrzeskiego będącej elementem krainy klimatu bałtyckiego w krainę klimatyczną gryficką będącą elementem krainy klimatu pojeziernego.       

Podobnie Prawdzic (1961) na podstawie analizy wartości klimatycznych, uzyskanych z danych meteorologicznych, analiz morfologii, hipsometrii i pokrycia zaliczył teren gminy Rewal w granice krainy klimatycznej Pobrzeża Kołobrzeskiego. Również Kownas (1971)zakwalifikował klimat tej gminy do II krainy klimatycznej, tj. Pobrzeża Kołobrzeskiego.

Klimat gminy Rewal charakteryzuje się klimatem morskim (Mikołajski 1966). Średnia roczna temperatura wynosi od 7,5oC do 8,0oC, a okresu wegetacyjnego od 13,0oC do 13,3oC. Długość okresu wegetacyjnego trwa przeciętnie 215 - 217 dni. Opady w ciągu roku kształtują się na poziomie 540 - 650 mm, a w okresie wegetacyjnym od 350 do 450 mm. Gmina jest jednym z miejsc, gdzie wiosna pojawia się najpóźniej, bo po 10 kwietnia. Tu też najwcześniej kończy się okres wegetacyjny, bo już 1 listopada (w Świnoujściu zdecydowanie najpóźniej bo 7 listopada). Liczba dni gorących jest tu stosunkowo mała (około 15) i jest to wartość niższa niż w pozostałej części województwa. Liczba dni mroźnych waha się na poziomie 36 - 43 (pas nadmorski), a w łagodne zimy liczba ta spada nawet do 5 dni. Tu też zima zaczyna się najpóźniej, średnio po 15 stycznia i kończy się najwcześniej na terenie przymorskim. Pod względem opadów teren gminy Rewal zaliczany jest do miejsc o średniej wielkości opadów wynoszących 550 - 600 mm.

 

4.  Szata roślinna i flora

Dotychczasowe rozpoznanie zasobów flory i roślinności gminy Rewal  nie jest równomierne. Szata roślinna gminy Rewal była w bardzo małym stopniu poznana, pojawiały się sporadyczne doniesienia, dotyczące znalezienia roślin chronionych. Większym kompleksowym opracowaniem borów nadmorskich była monografia Wojterskiego z 1964 r. Dopiero opracowanie zespołu pracowników Uniwersytetu Szczecińskiego i Jagiellońskiego Ciaciura, Zając A., Zając M. w 1993 r przedstawiła pełną florę roślin naczyniowych w aspekcie rocznym.

            W opracowaniu tym przedstawiono spektrum flory, stopień antropogenicznych przemian oraz nakreślono ogólne zespoły rosnące na terenie gmin, obejmujące część leśną i bezleśną. Nie opracowano mapy fitosocjologicznej tego terenu, bo to nie było przedmiotem badań.

Natomiast stan wiedzy na temat flory naczynowej gminy Rewal jest znacznie lepszy.

Biorąc pod uwagę opracowanie zespołu pracowników Uniwersytetu Szczecińskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego /Ciaciura M., Zając M., Zając A. 1993/ należy stwierdzić, że flora gminy Rewal poznana jest w wystarczającym stopniu.        Fragmentaryczne badania prowadzili: Celiński, Kwarta /1962/, Ćwikliński /1972, 1974/, Jasnowski, Jasnowska, Markowski /1965, 1968, 1972/, Jasnowski /1976, 1978/, Jasnowska, Jasnowski /1983/ , Żukowski, Latowski /1979/.

            Zespół naukowców z Akademii Rolniczej w Szczecinie, pod kierunkiem Prof. M. Jasnowskiego /Jasnowski M., Jasnowska J., Markowski S. 1965, 1968, 1972/, przeprowadził badania fitocenoz torfowych i podał syntezę cennych elementów roślinnych. Wojterski /1964/ opracował bory sosnowe rosnące na klifie, wzdłuż wybrzeża Morza Bałtyckiego. Opracowanie zespołu Ciaciura M., Zając M., Zając A., /1993/ daje obraz flory i roślinności, zawierając tyle informacji, ile można było zebrać w ciągu jednego sezonu wegetacyjnego.

           

4.1  Roślinność potencjalna

            Wg "Mapy roślinności potencjalnej..." we wschodniej i zachodniej części gminy w pasie wydmowym dominują siedliska nadmorskiego boru bażynowego (Empetro nigri - Pinetum).

Środkową część gminy zajmują siedliska subatlantyckiej wilgotnej dąbrowy acidofilnej (Betulo - Quercetum roboris) oraz, żyznej buczyny niżowej (Melico -Fagetum) , a na glebach torfowych ( fragmenty pradoliny ), olsu środkowoeuropejskiego (Carici elongatae - Alnetum s.l.).

 

4.2 Rzeczywista szata roślinna 

4.2.1Roślinność i jej przemiany

            Gmina Rewal ma szatę roślinną charakterystyczną dla wybrzeża Bałtyku, z całym kompleksem zbiorowisk roślinnych typowych dla rejonu nadbrzeżnego.

            I tak duży akwen wodny - Liwia Łuża - odcięty od morza  wąską mierzeją oraz rozległe kompleksy zmeliorowanych torfowisk, nadający specyficzny charakter wydmom nadmorskim , na zachodnich i wschodnich krańcach gminy są one porośnięte lasami. Między lasami wciśnięte są enklawy muraw piaskowych, pól i łąk. Bogactwo florystyczne i zróżnicowanie zbiorowisk roślinnych gminy jest duże.

           Pierwotnie dominującą, naturalną roślinność gminy, przed regularną i intensywną gospodarką człowieka, stanowiły lasy. Obecnie zajmują 33,21 % powierzchni gminy. Przypuszczalnie las na tym terenie był formacją klimaksową, dostosowaną do klimatu. Natomiast wszystkie inne zbiorowiska są wtórne, nietrwałe. Rozwinęły się pierwotnie w wyniku wycinania lasu wytworzyły się zbiorowiska związane z gospodarką rolną (segetalne), na torfowiskach - zbiorowiska olszynowe, a w zabudowaniach zbiorowiska związane siedliskami ludzkimi (ruderalne). Zbiorowiska te, utrzymują się przy stałej interwencji człowieka /orka, koszenie, wypasanie, deptanie/. Zbiorowiska leśne rozrzucone są w trzech kompleksach i są to wtórne, w wielu wypadkach  młode monokultury sosny, rosnące w siedliskach borowych. Z dawnych lasów łęgowych pozostały fragmenty.

Na uwagę zasługują również tereny wycofane z użytkowania w ostatnich latach gdzie jednocześnie występuje dobrze zachowana roślinność. Sytuacja taka dotyczy głównie terenów byłych użytków zielonych na których zachodzą przemiany sukcesyjne o różnym stopniu zaawansowania. Są tu reprezentowane wszelkie stadia od pozostałości zbiorowisk łąkowych, poprzez ziołorośla, turzycowiska, szuwary do zarośli wierzbowych i leśnych zbiorowisk olsowych i łęgowych. Tempo i kierunek sukcesji uzależnione są w znacznym stopniu od intensywności dawnego odwodnienia i stopnia degradacji gleb (w szczególności torfów).

            Cennym elementem krajobrazu rolniczego są niewielkie enklawy drzew i krzewów.

 Oprócz dużego waloru krajobrazowego pełną one ważną rolę dla zwierząt, głównie ornitofauny.

Występujące w krajobrazie rolniczym obszary zieleni urządzonej (np. cmentarzyki wiejskie) wycofane z użytkowania, stanowią często jedyne enklawy roślinności zgodnej z siedliskiem.

            Na terenie gminy Rewal wyróżniono następujące zbiorowiska roślin :

- zbiorowiska leśne,

- zbiorowiska borowe

- zbiorowiska muraw na piaskach

- zbiorowiska wydmowe

- zbiorowiska szuwarowe

- zbiorowiska wodne makrofitów

- zbiorowiska łąkowe

- zbiorowiska torfowiskowe 

- zbiorowiska na słonych glebach i piaskach

 

4.2.2Przegląd zbiorowisk.

Zbiorowiska lasów liściastych:

Wspomniane zbiorowiska występują na terenie gminy, głównie na południu i ciągną się wąskim pasem. W pozostałej części gminy rozmieszczone są na bardzo małych powierzchniach, tworząc liczne wyspy wśród zbiorowisk borowych. W skali całej gminy zbiorowiska lasów liściastych na tle borów nadmorskich można szacunkowo określić, że zajmują ok. 10%, są w niewielkich skupiskach, enklawach o cechach naturalnych.

            Są to młode, nie bardzo zróżnicowane drzewostany, często równowiekowe, sadzone przez człowieka. Na terenie gminy nie występuje świetlista dąbrowa, jak również niezbyt często spotyka się olszynę bagienną, występującą w okolicach Jez. Liwia Łuża, lub zarastającą brzegi cieków wodnych.

            Niewielkie płaty zbiorowisk pośrednich  między lasami liściastymi (Querco-Fagetea) a borami iglastymi (Vaccinio-Piceetalia) rozmieściły się na południowo - wschodnim skraju gminy.

Zbiorowiska borowe:

Zbiorowiska borowe zajmują dużą powierzchnię. Rozmieściły się na dwu krańcach gminy Rewal, nad Bałtykiem. Zostały opracowane przez Wojterskiego /1964/, który wyróżnił tu zbiorowiska z nadmorskim sosnowym borem bażynowym (Empetro nigri-Pinetum). Są one młode, w większości sadzone. Runo jest tu ubogie w gatunki.

            Bory bażynowe w gminie są cennymi elementami szaty roślinnej, stanowią ochronę przed erozją morską i wietrzną wydm, na których rosną. Rzadki jest zachodni bór mieszany, jego niewielkie płaty można spotkać w szczególnych utworach geomorfologicznych i na żyznych glebach. Stosunkowo rzadkie są płaty boru z borówkami w runie. Należy przypuszczać, że obszar borów został znacznie zmniejszony przez postępującą urbanizację. W dalszym ciągu gospodarka ludzka zagraża resztkom borów. Aby zapobiec dalszej degradacji przez turystów i wczasowiczów, należałoby wprowadzić limity pojemności turystycznej danego terenu i ściśle tego przestrzegać.

            Bory rozmieszczone na zachodnich i wschodnich krańcach gminy stanowią ok. 20%    

Zbiorowiska muraw na piaskach:

 Zbiorowiska te zajmują niewielkie powierzchnie. Powstały na odlesionych, piaszczystych nieużytkach. Występują wzdłuż dróg leśnych i na zrębach . Są to zbiorowiska zastępcze, wykazujące małą różnorodność. Są stadium sukcesyjnym zarastania  nagich piasków, jako wstęp do odnowy lasu.

Zbiorowiska wydmowe:

Występują nad Bałtykiem, stanowiąc inicjalne stadium zarastania wydm nadmorskich, umacniając je i hamując erozję wietrzną. Tam gdzie występuje klif, zbiorowisko to tworzy się na jego koronie lub nie występuje.

 

Zbiorowiska szuwarowe:

Największe skupiska szuwar występują nad Jez. Liwia Łuża, w pobliżu Niechorza oraz Pogorzelicy. Zbiorowisko to jest mało zróżnicowane, dobrze wykształcone, z charakterystycznymi gatunkami.

            Należy zwrócić uwagę na szuwar i zbiorowiska wysokich turzyc, niszczone przez wypas.

Zbiorowiska wodne makrofitów:

Zbiorowiska wodne występują głównie w Jez. Liwia Łuża, w jego strefie przybrzeżnej i na rozlewiskach koło Pogorzelicy. Mają one charakter eutroficzny, są nieliczne gatunkowo, często z dominacją jednego lub kilku gatunków. Nie ma tu interesujących zbiorowisk, ale w ramach ochrony różnorodności należy je chronić przed nadmiernym zanieczyszczeniem wód.

Zbiorowiska łąkowe:

W gminie Rewal zbiorowiska łąkowe zajmują duży obszar. Głównie są to łąki świeże, użytkowane intensywnie przez człowieka, podsiewane różnymi gatunkami traw.

            Łąki podmokłe w znacznym stopniu zostały osuszone przez niewłaściwe melioracje i przekształciły się w ubogie pastwiska. Zachowały się tylko fragmenty mało zmienionych i ciekawych florystycznie łąk, z gatunkami charakterystycznymi. Największym dewastacjom uległy łąki trzęślicowe. Zachował się tylko niewielki ich płat w pobliżu Niechorza, nad Jez. Liwia Łuża.

Zbiorowiska torfowiskowe:

Zbiorowiska torfowiskowe na terenie gminy Rewal są niewielkie i rozlokowane nad J. Liwia Łuża, od strony Niechorza. Tworzą wąski pas pomiędzy zbiorowiskami szuwarowymi i łąkowymi. Melioracje spowodowały ich zanik.

Zbiorowiska solniskowe:

Wyróżnićtumożna dwie klasy zbiorowisk solniskowych, występujących na różnych siedliskach. Jedne  zajmują podtopione wodą morską łąki. Jest ich niewiele i mają ubogi skład gatunkowy. Występują tu: Trifolium fragiferum, Heleocharis uniglumis, Triglochin maritimum.  Drugi typ zbiorowisk wykształciły się na plaży, u podnóża wału wydmowego. Zbiorowiska te są ubogie gatunkowo i stale niszczone przez plażowiczów. Zachowują się tylko na dzikich plażach.

           

4.3  Najcenniejsze obiekty florystyczne.

W gminie Rewal rozpoznano szereg wybitnie wartościowych  i wartościowych  obiektów florystycznych. Należą do nich fragmenty lasów, łąk, zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne,  grupy drzew, drzewa pomnikowe i stanowiska rzadkich i chronionych roślin.

Zaproponowano dla nich różne kategorie ochronne. Opisy omawianych powierzchni i obiektów znajdują się w rozdziale 7.3 niniejszego opracowania  poświęconym propozycjom ochrony przyrody w gminie.

Do najbardziej zasługujących na uwagę nalezą następujące obiekty :

1.    Rezerwat Liwia - Łużą z otoczajacymi go podmoklymi łąkami - zbiorowisko szuwarowo - torfowego z charakterystycznymi gatunkami na typowym  tego typu siedlisku . Samo jezioro to siedlisko wodnych makrofitów.

2.    Nadmorski bór koło Pobierowa - młody las bażynowy.

3.    Bór nadmorski - las sosnowy o bardzo zróżnicowanym podłożu ( ciekawy         obiekt dydaktyczny)

4.    Bagniska na południowy wschód od Pogorzelicy -  skraj bagien, w sąsiedztwie boru

5.    Dębinka koło Pogorzelicy - wąska wydma z kompleksem młodnika sosnowego, porośniętego 150 - letnim dębami

Wyróżniono również  powierzchnie o wysokich walorach przyrodniczych pod względem florystycznym i krajobrazowym :

1.    Klif w Trzęsaczu .

2.    Klif w Pustkowie .

3.    Park  podworski w Trzęsaczu - park dworski o pow. 5 ha, pochodzący z XVIII w.

 

4.3.1  Aleje

            W gminie Rewal jedyną aleją zasługującą nauwagę jest aleja lipowo - grabowa w parku w Trzęsaczu z egzemplarzami lip o pierśnicy ponad 350 cm.

 

4.3.2  Pomniki przyrody

            Zestawienie istniejących i proponowanych do powołania pomników przyrody zawiera rozdz.7.3. Zaproponowano objęcie ochroną tylko 3 obiektów.

            Przedstawione zestawienie nie wyczerpuje informacji o wartościowym drzewostanie gminy. Część okazów znajduje się na terenach proponowanych do objęcia inną formą ochrony, bądź na obszarach obecnie niedostępnych do badań.

 

4.4  Osobliwości florystyczne gminy

            Na terenie gminy Rewal stwierdzono występowanie56 gatunków chronionych, zagrożonych i rzadkich roślin naczyniowych. Poszukiwania florystyczne koncentrowały się na roślinach naczyniowych, stąd też inne grupy systematyczne roślin wymagają wciąż zbadania.

            Zestawienie gatunków i ich stanowisk zawiera ANEKS pkt.1, zaś ich lokalizację przedstawiono na mapie w skali 1:10 000. Wśród stwierdzonych taksonów są:

·      gatunki roślin objętych ochroną całkowitą :

1.Rokitnik zwyczajny Hippophae rhamnoides

2.Bluszcz pospolity Hedera helix

3.Wiciokrzew pomorski Lonicera periclymenum

4.Widłak jałowcowaty Lycopodium annotinum

5.Widłak goździsty Lycopodium clavatum

6.Widłak spłaszczony Lycopodium complanatum

7.Goździk piaskowy Dianthus arenarius

8.Grążel żółty Nuphar luteum

9.Mikołajek nadmorski Eryngium maritimum

10.Pomocnik baldaszkowy Chimaphila umbellata

11.Barwinek pospolity Vinca minor

12.Śniedek baldaszkowaty Ornithogalum umbellatum

13.Storczyk szerokolistny Orchis latifolia

14.Storczyk plamisty Orchis maculata

15.Podkolan biały Platanthera bifolia

16.Kruszczyk szerokolistny Epipactis latifolia 

17.Kruszczyk rdzawoczerwony Epipactis atropurpurea

18.Listera sercowata Listera cordata

19.Tajęża jednostronna Goodiera repens

20.Cis pospolity Taxus baccata

21.Jarrząb szwecki Sorbus intermedia

 

· gatunków pod ochroną częściową :

1.    Porzeczka czarna Ribes nigrum

2.    Wilżyna ciernista Ononis spinosa

3.    Kruszyna pospolita Frangula alnus

4.    Bagno zwyczajjne Ledum palustre

5.    Kalina koralowa Viburnum opulus

6.    Paprotka zwyczajna Polypodium vulgare

7.    Grzybienie białe Nymphaea alba

8.    Pierwiosnka lekarska Primula officinalis

9.    Marzanka wonna Asperula odorata

10.Kocanki piaskowe Helichrysum arenarium

11.Konwalia majowa Convallaria maialis

12.Turzyca piaskowa Carex arenaria

 

    24 gatunków których byt jest zagrożony :

·   w skali kontynentalnej ( Zarzycki , Kaźmierczakowa 1993 )

1.Wiciokrzew pomorski Lonicera periclymenum

2.Wilżyna rozłogowa Ononis repens

3.Jaskier kosmaty Ranunculus lanuiginosus

4.Koniczyna rozdęta Trifolium fragiferum

                                           ·      w skali kraju ( Zarzycki , Szeląg 1992 )

                     5.Solanka kolczysta Salsola kali subsp. kali

6.Storczyk plamisty Orchis maculata

7.Groszek błotny Lathyrus paluster

· w skali Pomorza Zachoniego

                    8. Komosa kalinolistna Chenopodium opulifolium

                    9. Solanka kali Salsola kali

                  10.Bniec czerwony Melandrium rubrum

                  11. Jaskier wielki Ranunculus lingua

                  12. Jaskier kosmaty Ranunculus lanuginosus

                  13. Rukwiel nadmorska Cakile maritima

                 14. Przęstka pospolita Hippuris vulgaris

15. Bażyna czarna Empetrum nigrum

                16. Starzec gorycznikowy Senecio barbaroeifolius

                17. Chaber austriacki Centaurea phrygia

                18. Mlecz błotny Sonchus paluster

                19. Osoka aloesowata Stratiotes aloides

                20. Świbka morska Triglochin maritimum

                21. Ostrzew spłaszczony Blysmus compressus

                22. Sitowiec nadmorski Bulboschoenus maritimus

                23. Śmiałka goździkowa Aira caryophyllea

                24. Śmiałka wczesna Aira praecox

Głównym walorem gminy Rewal jest obecność na jej terenie gatunków związanych z siedliskami pasa nadmorskiego - wydmami, nadmorskimi borami bażynowymi oraz podmokłymi obszarami pradoliny. Stanowiska takich gatunków ubywają masowo w innych rejonach naszego Wybrzeża, co nakłada na mieszkańców gminy szczególny obowiązek troski o ich przetrwanie.

Stanowiska roślin chronionych dają podstawę i motywację w zakresie ochrony  zajmowanych przez nie terenów ( ANEKS pkt. 3).

 

4.5  Inne tereny wartościowe przyrodniczo

            Ta kategoria obszarów obejmuje tereny i obiekty o nie w pełni rozpoznanych walorach, lub tereny, które z różnych przyczyn nie były dostępne do badań w trakcie prac terenowych. Po właściwym zbadaniu większość z nich powinna zostać zakwalifikowana do innych kategorii obszarów chronionych, bądź powinna pełnić funkcję wspierającą w systemie ochrony przyrody gminy Rewal i regionu. Składają się na nie interesujące fragmenty lasów, łąk, kanały, śródpolne oczka i mokradła.

W proponowanym w niniejszym opracowaniu planie ochrony przyrody gminy omawiane obszary znalazły się na terenie większej jednostki, tj. OChK - I bądź włączono je w system obszarów cennych (OC).

Omawiane obszary należy objąć szerszymi badaniami. W szczególności dotyczy to wielkiego obszaru pradoliny.Ich charakterystyka przyrodnicza została zamieszczona w punkcie dotyczącym obszarów proponowanych do ochrony (rozdz. 7.3) łącznie z opisem odpowiednich jednostek: OChK, OC.

Do obszarów wartościowych przyrodniczo należą:

·      Pobierowo - pas nadmorski - na obszarzeOC-1

·       wybrzeże między Pustkowem a Trzęsaczem- na obszarzeOC-5

·      Rewal - pas nadmorski - na obszarzeOC-11

·      Śliwin - pas nadmorski - na obszarzeOC-12

·      wybrzeże między Niechorzem a Pogorzelicą - na obszarzeOC-16 i OC-17

·      wybrzeże między Pogorzelicą a granicą gminy - na obszarzeOC-18

·      kompleksy leśne w okolicach :

·              Pobierowa - OC-2

·              Małego Pobierowa - OC-3

·              Śliwina - OC-10

·       Pradolina - na terenie OChK-I

 

5.Fauna

Fauna obszarów dzisiejszej gminy Rewal była przez ostanie sto lat przedmiotem obserwacji i badań prowadzonych, tak przez niemieckich, jak i polskich przyrodników i badaczy. Opracowania oraz notatki charakteryzujące faunę rejonu Rewala i Niechorza, opublikowane przed 1945 rokiem były dostępne autorom niniejszego opracowania tylko w ograniczonym zakresie.

         Po 1945 roku nie opublikowano kompleksowych opracowań dotyczących flory i fauny tej gminy, a stopień poznania poszczególnych grup systematycznych na tym obszarze jest nadal wyraźnie zróżnicowany. 

            Powojenne opracowania i publikacje dotyczące fauny bezkręgowców obszaru gminy Rewal są fragmentaryczne i bardzo niekompletne. Pewien, ale tylko dość ogólny pogląd na temat fauny obszaru tej gminy mogą dać przedstawione w skali Polski lub Pomorza Zachodniego analizy rozmieszczenia niektórych gatunków bezkręgowców.

         W przeciwieństwie do bezkręgowców, fauna kręgowców została poznana i opracowana w stopniu co najmniej zadawalającym, dotyczy to szczególnie awifauny. W oparciu o przegląd literatury dotyczącej fauny gminy Rewal należy stwierdzić, że większość wykonanych oraz opublikowanych prac i wzmianek dotyczyło jeziora Liwia Łuża oraz rezerwatu przyrody utworzonego dla ochrony tego jeziora

        Mając na uwadze przedstawiony stan badań nad fauną obszaru gminy Rewal, należy stwierdzić brak całościowej monografii faunistycznej tego terenu.

 

5.1 Ogólna charakterystyka faunistyczna gminy

Zgodnie z regionalizacją zoogeograficzną (Kondracki 1988) gmina Gryfice została zakwalifikowana do prowincji europejsko-zachodniosyberyjskiej Palearktyki, krainy południowobałtyckiej, dzielnicy bałtyckiej. Na skład fauny tej gminy ma niewątpliwie wpływ wiele czynników, m.in. :

- dość łagodny klimat o cechach klimatu morskiego, 

- ukształtowanie terenu będące efektem przede wszystkim działalności ostatniego zlodowacenia,

- obecność potencjalnych siedlisk podmokłych (obecnie zmeliorowanych) i leśnych.

Powyższe czynniki umożliwiły osiedlenie się dotychczas stwierdzonych gatunków zwierząt.

 

5. 2  Wyniki inwentaryzacji wybranych grup fauny

W oparciu o opracowania (czerwone listy) dotyczące Europy, Polski oraz znajomość fauny Pomorza wyróżniono cztery poziomy zagrożenia poszczególnych gatunków:

·      gatunki ginące,

·      gatunki silnie zagrożone,

·      gatunki zagrożone,

·      gatunki potencjalnie zagrożone.

W zastosowanym podziale dodatkowo uwzględniono stan zagrożenia fauny charakterystycznej dla określonych typów siedlisk oraz preferencje środowiskowe poszczególnych gatunków. Waloryzując obszar gmin uwzględniono istotny i znany już fakt największego zagrożenia zwierząt bytujących w środowiskach wodnych i podmokłych oraz starych lasach.

Przedstawione poniżej wyniki uwzględniają występowanie gatunków na przynajmniej jednej z list krajowych (ogólnopolska, regionalna) lub międzynarodowych (czerwone listy, konwencje). Pełna lista taksonów występujących na terenie gminy została zamieszczona w ANEKSIE pkt.2.

 

Dodatkowe objaśnienia:

INT - gatunek znajdujący się na Europejskiej Czerwonej Liście Zwierząt

PCZ - gatunek znajdujący się na Polskiej Czerwonej Liście Zwierząt

Wszystkie gatunki znajdują się na czerwonej liście zwierząt opracowanej dla Pomorza Zachodniego.

5.2.1. Bezkręgowce.

          a) Pierścienice - pijawki.

Na obszarze gminy Rewal w jeziorze Liwia Łuża, Pogorzelickim Bagnie, Kanale Liwskim oraz w Bałtyku stwierdzono łącznie występowanie 10 gatunków pijawek. Ich listę przedstawiono w aneksie.

Żadna z pijawek występujących na obszarze gminy Rewal nie jest zaliczana do tej grupy gatunków zagrożonych.

         b) Skorupiaki - raki. 

Na obszarze gminy Rewal w jeziorze Liwia Łuża i Pogorzelickim Bagnie stwierdzono występowanie 1 gatunku - raka amerykańskiego. Gatunek ten nie jest zaliczana do tej grupy gatunków zagrożonych.

        c) Owady - ważki.

          Na obszarze  gminy  Rewal, głównie w rezerwacie przyrody Liwia Łuża i na Pogorzelickim Bagnie, stwierdzono występowanie 23 gatunki ważek. Ich listę przedstawiono w aneksie.

        

      d) Owady - motyle.

           Na obszarze gminy Rewal stwierdzono występowanie 27 gatunków motyli z tego dwa gatunki objęte Polską Czerwoną Listą Zwierząt (PCZ). Są to : Lysandra bellargus - modraszek adonis i Nymphalis antiopa  - rusałka żałobnik. W gminie Rewal występuje jeden gatunek zagrożonych wyginięciem - Nymphalis antiopa  - rusałka żałobnik

       e) Owady - prostoskrzydłe.

           Na obszarze  gminy  Rewal głównie w granicach rezerwatu przyrody Liwia Łuża stwierdzono  występowanie 14 gatunków prostoskrzydłych.Jeden z nich jest silnie zagrożonych wyginięciem - Nemobius sylvestris ( PCZ ) .

       f) Mięczaki - ślimaki (gatunki lądowe).

          Na obszarze  gminy  Rewal nie prowadzono reprezentatywnych przeglądów występowania tych ślimaków. Jednakże w szeregu miejsc stwierdzono obecność ślimaka winniczka (Helix pomatia) - gatunku chronionego ( INT , PCZ ).

        g) Mięczaki - ślimaki (gatunki wodne).

         Na obszarze  gminy  Rewal w jeziorze Liwia Łuża stwierdzono  występowanie 23 mięczaków - ślimaków (gatunków wodnych) z tego 5  zagrożonych gatunków jest na PCZ . Zaliczamy do tej grupy : Bithynia leachi, Lithoglyphus naticoides, Valvata pulchella, Valvata naticina, Viviparus viviparus.

       h) Mięczaki - małże.

        Na obszarze  gminy  Rewal  stwierdzono  występowanie 9 mięczaków - małży.Pięć gatunków zagrożonych jest wpisanych do PCZ. Są to : Anodonta cygnea, Pisidium amnicum, Sphaerium rivicola, Sphaerium solidum, Unio pictorum.

 

5.2.2. Kręgowce.

       a) Ryby.

    Na obszarze  gminy Rewal, głównie w jeziorze Liwia Łuża, Kanale Liwskim, Bagnie Rozwarowskim i Bałtyku  stwierdzono  występowanie 13 gatunków ryb.Spośród nich do ginących należy  łosoś (PCZ)

      b) Płazy

           Na obszarze gminy Gryfice stwierdzono występowanie do 13 gatunków płazów.

Nie stwierdzono tu występowania gatunków zaliczanych do ginących i silnie zagrożonych wyginięciem.

           Spośródzagrożonych wyginięciem gatunków płazów występują: traszka grzebieniasta, traszka zwyczajna, kumak nizinny, grzebiuszka ziemna, ropucha szara, ropucha zielona, ropucha paskówka , rzekotka drzewna ( INT), żaba moczarowa, żaba śmoieszka.

          Spośródpotencjalnie zagrożonych wyginięciem gatunków płazów występują:żaba jeziorkowa, żaba trawna , żaba wodna.

Wszystkie płazy w Polsce podlegają ochronie gatunkowej (ANEKS pkt. 3).

     c) Gady

Na obszarze gminy Gryfice stwierdzono występowanie 3 gatunków gadów.

Spośródsilnie zagrożonych wyginięciem gatunków gadów stwierdzono padalca zwyczajnego.

Dozagrożonych wyginięciem gatunków gadównależą:jaszczurka zwinka.

Spośród potencjalnie zagrożonych wyginięciem gatunków gadów występuje zaskroniec zwyczajny.

 

Na obszarze gminy Rewal można wyodrębnić 11 stref mających istotne znaczenie dla istnienia herpetofauny.

        strefa 1 -  na południe od Pobierowa, w pobliżu Małego Pobierowa, w miejscu dawnej           zabagnionej pradoliny pomorskiej,

 strefa 2 - na południe od Pobierowa, w sąsiedztwie oczyszczalni ścieków i stawów  retencyjnych, w miejscu dawnej zabagnionej pradoliny pomorskiej,

        strefa 3 -  na południe od Pustkowa, małe śródpolne oczko wody  otoczone trzcinami, w miejscu dawnej zabagnionej pradoliny pomorskiej,

       strefa 4 - na południe od Trzęsacza i wschód od Pustkowa, w miejscu dawnej zabagnionej pradoliny pomorskiej,

       strefa 5 - na południowy wschód od Trzęsacza, w kierunku Ninikowa i Śliwina, w miejscu dawnej zabagnionej pradoliny pomorskiej,

       strefa 6 - w rejonie Śliwina Bałtyckiego, na wschód i południe, w miejscu dawnej    zabagnionej pradoliny pomorskiej,

      strefa 7 - na zachód od Niechorza, na prawo od drogi Rewal - krzyżówka -    Niechorze,

      strefa 8 -  rezerwat przyrody Liwia Łuża, w skład którego wchodzą jezioro i otaczające je łąki, bagniska oraz fragment olsu,

      strefa 9  -  łąki na południe od jeziora Liwia Łuża,

     strefa 10 - tzw. Pogorzelickie Bagno, będące fragmentem łąki, która uległa wtórnemu

                      zabagnieniu. Jest ono położone pomiędzy linią kolei wąskotorowej Niechorze - Pogorzelica - Trzebiatów, a kompleksem boru nadmorskiego będącego w zarządzie Nadleśnictwa Gryfice,

     strefa 11 - śródpolne i sródleśne łąki zlokalizowane na wschód od Pogorzelicy.

         d) Ptaki

W gminie Rewalu stwierdzono  występowanie 184 gatunków ptaków.

Do gatunkówginących należą :bielik (INT, PCZ), kania rdzawa (INT, PCZ), derkacz (INT, PCZ), szlachar, biegus zmienny (PCZ).

Do gatunkówsilnie zagrożonych wyginięciem należą:, cyranka, błotniak łąkowy (PCZ), żuraw, przepiórka, kuliczek (brodziec piskliwy), bączek, różeniec (PCZ), kania czarna, kropiotka (PCZ), siewka obrożna (PCZ), wąsatka (PCZ), batalion (PCZ), brodziec krwawodzioby, rybitwa zwyczajna, podróżniczek.

Do gatunkówzagrożonych wyginięciem zasiedlających środowiska wodne i podmokłe należą: błotniak stawowy, wodnik,świerszczak, brzęczka, zausznik, bąk (PCZ), gęgawa, cyraneczka, krakwa, płaskonos, gągoł, kszyk, rycyk, mewa srebrzysta, mewa pospolita, rybitwa czarna, strumieniówka, dziwonia.

Do gatunkówzagrożonych wyginięciem zasiedlających środowiska lądowe (głównie leśne)  należą: dzięcioł czarny, dzierzba srokosz, wojcik zielony.

Do gatunkówpotencjalnie zagrożonych wyginięciem zasiedlających środowiska wodne i podmokłe należą: bocian biały, głowienka, kokoszka wodna, mewa śmieszka, czernica.       

Do gatunkówpotencjalnie zagrożonych wyginięciem zasiedlających środowiska lądowe należą:turkawka, brzegówka, pleszka.

 

Na obszarze gminy Rewal można wyodrębnić 15 stref mających  istotne znaczenie dla ornitofauny.

 

strefa 1 - na południe od Pobierowa, w pobliżu Małego Pobierowa, w miejscu dawnej zabagnionej pradoliny pomorskiej,

strefa 2 - na południe od Pobierowa, w sąsiedztwie oczyszczalni ścieków i stawów retencyjnych, w miejscu dawnej zabagnionej pradoliny pomorskiej,

strefa 3  - na południe od Pustkowa, małe sródpolne oczko wody  otoczone trzcinami, w miejscu dawnej zabagnionej pradoliny pomorskiej,

strefa 4  -  na południe od Trzęsacza i wschód od Pustkowa, w miejscu dawnej zabagnionej pradoliny pomorskiej,

strefa 5  - na południowy wschód od Trzęsacza, w kierunku Ninikowa i Śliwina, w miejscu  dawnej zabagnionej pradoliny pomorskiej,

strefa 6 - w rejonie Śliwina Bałtyckiego, na wschód i południe, w miejscu dawnej   zabagnionej pradoliny pomorskiej,

strefa  7   - na zachód od Niechorza, na lewo od drogi Rewal - krzyżówka - Niechorze,

strefa  8   - na zachód od Niechorza, na prawo od drogi Rewal - krzyżówka - Niechorze,

strefa  9  - rezerwat przyrody Liwia Łuża, w skład którego wchodzą jezioro i otaczające je  łąki, bagniska oraz fragment olsu,

strefa 10 - łąki na południe od jeziora Liwia Łuża,

strefa 11 - tzw. Pogorzelickie Bagno, będące fragmentem łąki, która uległa wtórnemu zabagnieniu, położone pomiędzy linią kolei wąskotorowej Niechorze - Pogorzelica - Trzebiatów, a kompleksem boru nadmorskiego będącego w zarządzie Nadleśnictwa Gryfice,

strefa 12 - łąki, dolinki dwóch małych cieków spływających w kierunku tzw.         Pogorzelickiego Bagna, zlokalizowanych  na południe od linii kolei wąskotorowej Niechorze - Pogorzelica - Trzebiatów,

strefa   13   - śródpolne i śródleśne łąki zlokalizowane na wschód od Pogorzelicy,

strefa   14   - bór nadmorski na całej długości Wybrzeża Rewalskiego,

strefa    15  - plaża i wybrzeże morskie na odcinku od Pobierowa do Pogorzelicy.

     

 e) Ssaki

Na obszarze gminy Gryfice stwierdzono występowanie 41 gatunków ssaków.

Spośródginących gatunków ssaków stwierdzono tu morświn (INT,PCZ), foka szara (INT,PCZ), foka pospolita (PCZ)

Dosilnie zagrożonych wyginięciem gatunków ssaków należą: rzęsorek mniejszy (PCZ), nietoperze i borsuk.

Dozagrożonych wyginięciem gatunków ssaków należą : nornik północny, kuna leśna, kuna domowa, tchórz zwyczajny.

Dopotencjalnie zagrożonych wyginięciem gatunków ssaków należą: jeże, wiewiórka gronostaj.

 

Na obszarze gminy Rewal można wyodrębnić 4 strefy mające istotne znaczenie dla teriofauny:

strefa 1 - nieduży obszar o charakterze mozaiki środowisk na południe od Pogorzelicy,

strefa 2 - rezerwat przyrody Liwia Łuża, w skład którego wchodzą jezioro i otaczające je łąki, bagniska oraz fragment olsu,

strefa 3 - fragment boru nadmorskiego na zachód od Pobierowa,

strefa 4 - wybrzeże morskie na odcinku od Pobierowa do Pogorzelicy.

 

5.3 Podsumowanie inwentaryzacji faunistycznej

Na obszarze gminy Rewal dotychczas zlokalizowane są dwa obiekty reprezentujące przestrzenne formy ochrony przyrody:

·    Rezerwat faunistyczny „ Liwia - Łuża ”

·    stanowisko rozrodu i stałego przebywania gatunku chronionego

Inwentaryzacja faunistyczna  gminy Rewal przeprowadzona w sezonie 1996/97 za główny cel miała wskazanie na tym terenie najcenniejszych obszarów dla zwierza i możliwe rozpoznanie rozmieszczenia i wielkosci populacji poszczegolnych gatunkow. Badaniami objeto głównie kręgowce Z tej grupy zwierzat  na obszarze zaobserwowano co najmniej:

-     13 gatunków ryb,

-     13 gatunków płazów,

-       3 gatunków gadów,

-   194 gatunków ptaków,

-     41 gatunki ssaków.

          Inwentaryzacja faunistyczna wykazała również wiele gatunków bezkręgowców. Jednak rozpoznanie tej grupy zwierząt należy uznać za nie wystarczające. Na terenie gminy Rewal stwierdzono:

-     10 gatunków pierścienic ( pijawki )

-       1 gatunek skorupiaków

-     64 gatunków owadów

-      33 gatunków mięczaków

Większość z nich to gatunki objęte ochroną prawną na podstawie ustaw: o ochronie przyrody, Prawo łowieckie i o rybactwie śródlądowym.

            Przeprowadzona inwentaryzacja faunistyczna w gminie Rewal dowiodła bytowania co najmniej 6 kręgowców ujętych w Europejskiej Czerwonej Liście Zwierząt oraz 14 gatunków bezkręgowców i 14 kręgowców z Polskiej Czerwonej Listy Zwierząt.

W trakcie trwania inwentaryzacji stwierdzono istnienie 34 stref faunistycznych pełniących rolę miejsc rozrodu i stałego przebywania zwierząt. Zgodnie z §2 ust.5 rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z 6 stycznia 1995 r w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt wojewoda może uznać je za miejsca rozrodu i stałego przebywania gatunków chronionych.

Reasumując należy stwierdzić, że na obszarze gminy Rewal rozpoznano istnienie :

-   4 stref ważnych dla ichtiofauny,

- 11 stref ważnych dla herpetofauny,

- 15 stref ważnych dla ornitofauny,

-   4 stref ważnych dla teriofauny,

których powierzchnia wynosi od kilku arów do kilkuset, a nawet kilku tysięcy hektarów. Pełnią one rolę miejsc rozrodu i stałego przebywania zwierząt gatunków chronionych, nie objęte dotychczas żadną formą ochrony przyrody. Tereny te, w większości przypadków będące w przeszłości częścią zabagnionej Pradoliny Pomorskiej, od XVII były regularnie meliorowane i osuszane. Działania te szczególnie zintensyfikowano, a następnie zakończono w połowie lat sześćdziesiątych obecnego wieku, przekształcając te obszary w użytki zielone. Można sadzić, że jeszcze stosunkowo niedawno te nie zmeliorowane i osuszone tereny były miejscem bytowania wielu rzadkich obecnie gatunków zwierząt.

Kurczenie się liczby i powierzchni terenów podmokłych jest główną przyczyną zaniku wielu gatunków zwierząt. Dodatkowym czynnikiem ograniczającym liczebność i różnorodność gatunków wodno - błotnych jest stale pogarszający się stan czystości wód powierzchniowych. Jednakże odtworzenie zbiorników i obszarów podmokłych oraz poprawa czystości tych wód stwarza dużą szansę na ponowne pojawienie się wielu cennych gatunków zwierząt. Przykładem takiego zjawiska jest Pogorzelickie Bagno, odtworzone (zalane w wyniku podpiętrzenia wody) w latach siedemdziesiątych, które obecnie jest w gminie Rewal jednym z najważniejszych miejsc bytowania zwierząt gatunków chronionych i zagrożonych wyginięciem

Na obszarze gminy Rewal wyodrębniono co prawda 34 strefy faunistyczne, mające istotne znaczenie dla  ichtiofauny, herpetofauny, awifauny lęgowej, awifauny przelotnej i zimującej oraz teriofauny, ponieważ niektóre z nich wzajemnie się na siebie nakładają lub uzupełniają można przyjąć, że na terenie gminy Rewal można wytypować 6  zbiorczych stref faunistycznych Są to :

Lp.	Obszary    ważne   dla   zwierząt
1.	Tereny  torfowiskowe  i  łąkowe  w  strefie  pobrzeża Bałtyku na południe od Pobierowa, Małego Pobierowa, Pustkowa, Śliwina, jeziora Liwia Łuża, stanowiące fragment dawnej zabagnionej Pradoliny Pomorskiej. Obszar ten jest obecnie definitywnie zmeliorowane i przekształcone w użytki zielone wykorzystywane rolniczo.      Na obszarze tym występują chronione gatunki owadów, traszki, żaby brunatne i zielone, ropucha szara i zielona, grzebiuszka ziemna, kumak nizinny, jaszczura zwinka, zaskroniec zwyczajny, perkozek, derkacz, przepiórka, błotniak łąkowy i stawowy, wąsatka, strumieniówka, regularnie żeruje kania rdzawa gnieżdżąca się w okolicach Łukęcina.
2.	Rezerwat przyrody Liwia Łuża, w skład którego wchodzą jezioro i otaczające je łąki, bagniska i fragment olsu oraz śródpolne oczka wodne leżące na zachód od jeziora. Są one miejscem bytowania ponad 250 gatunków ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków - w większości objętych ochroną gatunkową. Teren wykorzystywany jest do prowadzenie gospodarki rybackiej oraz ekstensywnego wypasu bydła prowadzonego przez mieszkańców Skalna i Niechorza.
3.	Pogorzelickie Bagno - śródpolne i śródleśne łąki zlokalizowane na wschód od Pogorzelicy będące fragmentem łąki, która uległy wtórnemu zabagnieniu oraz dolinki dwóch małych cieków spływających w tych terenów, stanowiące pozostałość dawnej zabagnionej Pradoliny Pomorskiej.              Obszar ten jest stanowiskiem występowania licznych  gatunków owadów, płazów, gadów, ptaków i ssaków zwierząt objętych ochroną gatunkową. Stwierdzono tu m.in. bytowanie kilku gatunków tęczników i biegaczy, traszki grzebieniastej, traszka zwyczajnej, kumaka nizinnego, grzebiuszki ziemnej, ropuchy szarej, ropuchy paskówki, rzekotki drzewnej, żab brunatnych i zielonych, jaszczurki zwinki i zaskrońca zwyczajnego, perkoza rdzawoszyjego i zausznika, gęgawy, płaskonosa, głowienki, czernicy, błotniaka stawowego, wodnika, kokoszki wodnej, brodźca krwawodziobego, sieweczki obrożnej, derkacz, przepiórka, żurawia, mewy srebrzystej, śmieszki, świerszczaka, strumieniówki oraz wydry.     Teren częściowo wykorzystywany w sposób ekstensywny do prowadzenia gospodarki rolnej.
4.	Bór nadmorski położony na zachód od Pobierowa, pomiędzy Śliwinem a Niechorzem oraz na  wschód od Pogorzelicy.     Stanowi on miejsce występowania m.in. chronionych gatunków z rzędu owadożernych, kilkudziesięciu gatunków ptaków, w tym bielika i kani rdzawej, roślinożernych ssaków kopytnych, ssaków drapieżnych, nietoperzy i gryzoni.
5.	Kanał Liwski od ujścia z jeziora Liwia Łuża do ujścia do Bałtyku. Jest on miejscem tarła, żerowania i zimowania dla niektórych gatunków ryb.
6.	Plaża i wybrzeże morskie na odcinku od Pobierowa do Pogorzelicy. Obszarze ten jest miejscem bytowania i rozrodu ryb morskich oraz jest wykorzystywany przez ptaki jako żerowisko, miejsce odpoczynku i zimowisko. Tu też sporadycznie występują morświn i foki.

         

 Należy przyjąć, że szczególnie ważnymi są strefy 2, 3, 1 i 6. Tu występuje najwięcej gatunków ginących, silnie zagrożonych wyginięciem, zagrożonych wyginięciem i potencjalnie zagrożonych wyginięciem. Gatunki te są szczególnie wrażliwe na nawet minimalne przekształcenia środowiska.

          Ponadto w obrębie gminy Rewal w trakcie prowadzonych obserwacji, tak w latach 1996 roku, jak i latach 1980 - 1985 stwierdzono obecność kani rudej oraz czarnej. Jednakże w trakcie przeglądu drzewostanów Nadleśnictwa. Gryfice, dogodnych do gnieżdżenia się tych gatunków ptaków, nie zlokalizowano ich gniazd.

 

6.  Wybrane zagadnienia przyrody nieożywionej

 

6.1  Krajobraz

Współczesne formy geomorfologiczne występujące na terenie od Niechorza do Mrzeżyna. Podobnie jak na całym Pomorzu, są efektem działalności lądolodu skandynawskiego (Ejsmont 1971). Około 25 tys. lat temu lodowiec nasunął się na obszar Pomorza i wywarł zdecydowany wpływ na ukształtowanie powierzchni. Na tle skutków tego procesu obserwujemy obecnie ciągłe zmiany w strefie wybrzeża, wiążące się z ostatnimi etapami rozwoju Bałtyku jako morza polodowcowego.

           W pasie nadbrzeżnym ciągnącym się od Niechorza do Mrzeżyna można wyróżnić trzy jednostki morfologiczne:

- aluwialny pas nadbrzeżny,

- nizina nadmorska,

- wysoczyzna moreny dennej.

Nadbrzeżny pas aluwialny obejmuje plaże i wydmy. Pas ten na różnych odcinkach ma różną szerokość. W skład aluwialnego pasa nadbrzeżnego wchodzi plaża, wydma biała i wydma szara porośnięta nadmorskim borem. Obszar boru nadmorskiego liczy około 30 km2, czyli 75% powierzchni omawianego odcinka wybrzeża.

WedługKondrackiego (1988) obszar gminy położony jest w obrębie nizinnego krajobrazu naturalnego. Tereny bezpośrednio stykające się z brzegiem Bałtyku zalicza się do krajobrazu nadmorskiego, gatunku wydmowego. Zostały wytworzone w trakcie najmłodszych procesów geomorfologicznych zachodzących na wybrzeżu. Roślinnością potencjalną dla tego krajobrazu są bory nadmorskie. Jednak istnienie nad samym morzem stosunkowo rozległych borów, co ma miejsce prawie na całej długości Wybrzeża Rewalskiego, jest obecnie zjawiskiem rzadko spotykanym na wybrzeżu bałtyckim.

Tereny położone równoleżnikowo do wydm z borami nadmorskimi, zlokalizowane w południowo wschodniej części gminy, na obszarze dawnej zabagnionej pradoliny pomorskiej zostały zaliczone według klasyfikacji krajobrazów naturalnych do krajobrazu nizinnego - dolin i równin akumulacyjnych, gatunku den dolinnych. Roślinnością potencjalną dla tego rodzaju krajobrazu są łęgi. Jednakże w przypadku gminy Rewal występują tu prawie wyłącznie łąki i częściowo pola uprawne.

           Natomiast tereny pofalowane położone w południowo zachodniej części gminy zalicza się w ramach krajobrazów naturalnych do krajobrazu młodoglacjalnego, gatunku równin. Tereny takie odznaczają się dużą ilością zagłębień, wypełnionych częściowo wodami jezior lub torfowiskami. Roślinnością potencjalną dla tego rodzaju krajobrazu są grądy. Jednakże w gminie Rewal występują  głównie użytki zielone i w nieznacznej części pola uprawne.

           Pod względem atrakcyjności krajobrazu Sarosiek (1990) klasyfikuje gminę Rewal do obszarów bardzo atrakcyjnych - ruiny kościoła na krawędzi klifu w Trzęsaczu i dobrze widoczna latarnia morska na krawędzi klifu w Niechorzu. Natomiast pozostałe tereny zaliczana do obszarów o dużych i średnich walorach. Uważa on (1984) ponadto, że stopień degradacji walorów przyrodniczo - wypoczynkowych w następujących miejscowościach Łukęcin, Pobierowo, Pustkowo, Trzęsacz, Rewal, Śliwin, Niechorze, Pogorzelica jest mały.

 

6.2 Charakterystyka kulturowa obszaru gminy

Historia rozwoju osadnictwa na terenie  gminy jest nierozerwalnie związana z historią Pomorza Zachodniego. Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą z epoki mezolitu.

O współczesnym kształcie sieci osadniczej przesądził okres wczesnego średniowiecza, który charakteryzował się dużą dynamiką zmian sieci. Z tego okresu zachował się podstawowy przebieg dróg i częściowo układ takich miejscowości jak Niechorze, Rewal, Śliwin oraz Trzęsacz wraz z ruiną kościoła. Jednak większość starej zabudowy pochodzi z XIX wieku i nie przedstawia z punktu widzenia konserwatorskiego dużej wartości, natomiast buduje  lokalny klimat zabudowy.

Funkcja uzdrowiskowo - wypoczynkowa rozwinęła się tu także dopiero na początku wieku, ale jej naprawdę wielki rozwój nastąpił współcześnie, przekształcając małe wsie w sezonowe  „wczasowiska”. Ten niekontrolowany wzrost zabudowy tymczasowej o niskim standardzie jest główną przyczyną degradacji krajobrazu i środowiska przyrodniczego.

            Na terenie gminy następujące obiekty są wpisane do rejestru zabytków województwa szczecińskiego :

        1.Niechorze ul.Środkowa nr 7 - zagroda z przełomu XVIII i XIX wieku,

        2.Trzęsacz - ruina kościoła z XV wieku, cmentarz wraz z ruiną kościoła oraz park podworski wraz z pałacem,

        3.Trzęsacz-Rewal-Śliwin-Niechorze-Pogorzelica - linia kolei wąskotorowej.

 

6.3 Walory krajobrazowe i turystyczne.

Całość obszaru gminy stanowi bardzo urozmaicony pod względem krajobrazowym teren. Krajobraz ma tu charakter pasmowy o układzie równoleżnikowym : pas plaży, pas wydm, pas doliny. Nad plażą góruje wysoki (12-15 m) klif. Teren lekko opada od wydm na południe, w stronę podmokłej, poprzecinanej rowami melioracyjnymi pradoliny. Środkiem pradoliny płynie Liwski Kanał, który wpada do Jeziora Liwia Łuża - Rezerwatu Przyrody. Jezioro jest połączone z morzem Ujściem Liwskim. Za kanałem Liwskiego Ujścia rozciąga się Liwski Las, a w nim najwyższe wzniesienie Sowia Góra 28 m npm. Las ciągnie się nieprzerwanie aż do Mrzeżyna i ujścia Regi. Jest to teren zajmowany przez jednostkę wojskową, choć na mapie topograficznej Polski, wydanej przez Zarząd Topograficzny Sztabu Generalnego WP, przez las biegnie czerwony szlak turystyczny. Szlak ten biegnie na zachód przez wszystkie nadmorskie miejscowości, pokrywając się na odcinku między Niechorzem a Pobierowem ze szlakiem niebieskim nazwanym Drogą Nadmorską.

Największą atrakcją turystyczną w gminie Rewaljest Trzęsacz, który jest osadą o średniowiecznym rodowodzie. Nie jest to zbyt urokliwe miejsce, ale wiąże się z nim legenda, o tym jak „kościół idzie ku morzu”. W XV wieku na środku wsi wybudowano w miejscu wcześniejszego, drewnianego ceglany kościół. Dziś już tylko dwa przęsła południowej ściany kościoła stoją nad samą krawędzią klifu. Stało się tak na skutek podmywania klifu przez morze, lecz według legendy to kościół „przywędrował” 2 km do morza. Po raz pierwszy ściana kościoła zawaliła się w roku 1901. Od ponad 200 lat są tu prowadzone obserwacjebrzegu morskiego. Przy ruinie kościoła znajduje się tablica oznaczająca 373 km polskiego wybrzeża i zawierająca historię kościoła. Przy tablicy znajdują się piękne jesiony i staw zwany „tonią umarłych”, gdyż woda wymywa tu kości ludzkie z cmentarza przykościelnego. Po drugiej stronie drogi znajduje się zespół pałacowo-parkowy  z XVIII w. 

Park dworski o powierzchni 5 ha założony w stylu naturalnym, dowolnym. Na układ przestrzenny składa się dwór, usytuowany we wschodniej części parku, właściwy park, kopiec widokowy i staw. Występują tu licznie starodrzewia:

1. lipa drobnolistna - obwód pnia 420 cm,

2. lipa drobnolistna -  360 cm,

3. lipa drobnolistna -  460 cm,

4. lipa drobnolistna -  510 cm/ 22 m

5. grab pospolity -  290 cm,

6. dąb szypułkowy -  380 cm,

7. topola czarna - 480 cm,

8. topola czarna - 450 cm,

9. buk zwyczajny 455 cm /23 m,

10. dąb bezszypułkowy 405 cm/ 25 m ,

11. dąb bezszypułkowy 335 cm/ 22 m,

Aleja lipowo - grabowa w parku, egzemplarze lip o pierśnicy ponad 350 cm, 

W pałacu mieści się obecnie ośrodek jeździecki.

   Kolejną atrakcji tego terenu jest „podróż retro” - możliwość jazdy kolejką wąskotorową, której trasa zatacza pętlę od Gryfic przez Trzebiatów, Pogorzelicę, Niechorze, Śliwin, Trzęsacz, Dreżewo, Paprotno.

 

6.4  Stan  środowiska naturalnego.*

             Gmina Rewal jest gminą typowo turystyczną i w związku z tym cała problematyka stanu środowiska naturalnego i jego degradacji wiąże się z ruchem turystycznym szczególnie w okresie letnim.

W gminie według ewidencji przeprowadzonej w latach 1985-1989 znajdowało się 200 ośrodków wypoczynku letniego o bardzo zróżnicowanej formie i standarcie  (pensjonaty, wczasy pracownicze w domach wczasowych i w domkach campingowych, ośrodki kolonijne dla dzieci, obozy harcerskie). Większość z tych obiektów odprowadzała ścieki do zbiorników wybieralnych, z których ścieki były wywożone na wylewiska we Włodarce i Gostyńcu. W pasie nadmorskim znajdowało się wylewisko w Pustkowie, eksploatowane przez RPGKiM Trzebiatów. Brak danych na temat rekultywacji terenów tego obiektu. Czynnych też było kilka oczyszczalni. Obecnie gmina jest skanalizowana. Wszystkie miejscowości posiadają więc możliwość odprowadzania ścieków na nowoczesną oczyszczalnię w Pobierowie.  Gmina powinna wspomóc mieszkańców stałych szczególniew  miejscowości Niechorze w podłączaniu się do kolektora ściekowego. Właśnie z tej miejscowości niekontrolowane ilości odcieków bytowych okresowo zanieczyszczały jezioro przymorskie - Liwia Łuża ( inna nazwa jez. Niechorze ).

Liwia Łuża jest jeziorem bardzo płytkim , polimiktycznym. Akwen ulega procesom  zarastania, i wypłycania. Według planimetrowania przeprowadzonego w roku 1991 przez Choińskiego na mapach z roku 1965, jezioro to ma już powierzchnię  wynoszącą tylko 171,5 ha - dane historyczne ( pomiary Halbfassa ; rok 1901) podają powierzchnię wielkości 250 ha.

Wody omawianego akwenu charakteryzuje  wysoki poziomem trofii i niewielka przezroczystość wód. O żyzności  zbiornika świadczą wysokie koncentracje związków azotu i fosforu. W ciągu całego sezonu wegetacyjnego występują   intensywne zakwity glonów. W jeziorze stwierdzono również nadmierne koncentracje związków organicznych spowodowane wysoką produktywnością  biologiczną

Rewal jest jedną z pięciu gmin w województwie, których  granicę północną wyznacza brzeg morski. Linia brzegowa w obrębie gminy ma długość 20,5 kilometra. W części wschodniej wybrzeża znajduje się ujście Kanału Liwia Łuża ( inna nazwa Liwskie Ujście ), który odprowadza nadmiar wód z jeziora Liwia Łuża do Bałtyku. W rejonie plaży nadmorskiej kanał ulega częstemu zasypaniu piaskiem. Brak odpływu do morza jest przyczyną zwiększenia ilości wód w jeziorze Liwia Łuża.  Napływ wód słonych do jeziora powstrzymywany jest  za pomocą wrót samoczynnych, które zamykają się pod naporem wody morskiej. Wahania poziomu wody w jeziorze przeciętnie wynoszą 30-40 cm i związane są z napływem wód roztopowych. Wiosną może wystąpić sytuacja wzrostu poziomu wód nawet o 90 cm ponad stan normalny - sytuacja taka powstaje przy zasypaniu piaskiem kanału ujściowego w rejonie plaży morskiej, lub po zamknięciu się wrót sztormowych  W obu przypadkach jezioro staje się akwenem pozbawionym odpływu powierzchniowego. W rezultacie następuje zalanie łąk na południu i północy, co powoduje  zwiększenie powierzchni jeziora o około 0,3 km². Obecnie jezioro jest w znacznym stopniu wysłodzone co świadczy o znikomym wpływie wód bałtyckich na hydrochemię wód omawianego jeziora.

Główny dopływ jeziora to Kanał Dreżewski ( Lądkowski Kanał), który jest odbiornikiem ścieków oczyszczanych na oczyszczalni w Pobierowie. Na oczyszczalnię tą docierają ścieki praktycznie z całej gminy Rewal, oraz z Łukęcina. ( gmina Dziwnów). Drugi dopływ to Kanał Sadlno. W granicach administracyjnych gminy znajdują się jedynie ujściowe odcinki tych kanałów.

Zlewnia tego jeziora podlega administracyjnie kilku gminom. Są to: Karnice, Rewal, Trzebiatów, Świerzno. 

Wspomniany Lądkowski Kanał tylko swój początek i odcinek ujściowy  ma w obrębie gminy Rewal. W gminie Karnice, w miejscowości Karnice w zlewni tego kanału znajduje się składowisko opakowań po środkach ochrony roślin. Eksploatację obiektu zakończono w 1991 roku. Gmina nie posiada dokumentacji, dotyczącej dotychczas składowanych tam substancji.

Brak jest badań hydrogeologicznych podłoża, które powinny zostać uzupełnione z uwagi na wyniki badań środowiska glebowego przeprowadzone w 1994 roku. Stwierdzono śladowe ilości pestycydów . Ilości te nie stwarzają zagrożenia, niemniej mogą stanowić podstawę stanowić podstawę do przypuszczeń o możliwości rozszczelnienia, któregoś ze zbiorników. Gmina Rewal powinna więc włączyć się  aktywnie w program dotyczący likwidacji mogilników w naszym województwie.

W Pobierowie oddano do eksploatacji nową stację paliw płynnych, która spełnia wymogi ochrony środowiska. „Stara stacja „ miała niekorzystną lokalizację oraz była emitorem nadmiernych ilości  zanieczyszczeń. Ruch samochodowy jest przyczyną wielu uciążliwości. W miejscowościach turystycznych brak jest odpowiednich ilości przygotowanych miejsc postojowych. Poruszające się „autostradą słońca” samochody są źródłem hałasu oraz tzw. zanieczyszczeń komunikacyjnych; emitorami tlenku węgla, węglowodorów, producentami tlenków azotu. Jednostkowe pomiary wykonane przy pomocy laboratorium mobilnego WIOŚniedają podstaw do oceny stanu zanieczyszczenia powietrza, stanowią jedynie informację o występujących stężeniach zanieczyszczeń. W Rewalu, w dniu 18.08.94 ( czwartek ), w czasie od godziny 12⁰⁰  - 14³⁰ , pomiary wykazały podwyższony poziom stężenia CO i przekroczenie normy stężenia 30-minutowego dla węglowodorów. Z uwagi na turystyczny charakter gminy posłużono się normą dla obszarów specjalnie chronionych - to znaczy obowiązującą dla  uzdrowisk i parków narodowych.

* Powyższe informacje uzyskano w Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska w Szczecinie

 

7.Obszary i obiekty cenne pod względem przyrodniczym wraz z wytycznymi            konserwatorskimi

 

7.1 Istniejące obszary i obiekty chronione

Na obszarze gminy Rewal zlokalizowane są dwie formy przestrzennej ochrony zwierząt, powołane i chronione  na podstawie ustawy o ochronie przyrody. Pierwszym z nich jest rezerwat przyrody „Liwia Łuża”. Drugim jest stanowisko rozrodu i stałego przebywania zwierząt gatunków chronionych.

 

·Charakterystyka rezerwatu przyrody „Liwia Łuża”.

Jezioro „Liwia Łuża” zostało uznane za rezerwat przyrody na podstawie zarządzenia nr 239 Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 8 lipca 1959 r. (M.P. Nr 66, poz. 344). Zgodnie z tym zarządzeniem ochroną objęto prawną jezioro o powierzchni 220 ha, położone w ówczesnej gromadzie Śliwin, powiecie gryfickim województwa szczecińskiego. Granice rezerwatu objęły w całości działkę geodezyjną Nr 320 Obrębu Niechorze.

Zgodnie z powyższym zarządzeniem, rezerwat utworzono „w celu zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych naturalnego środowiska lęgowego łabędzia niemego (Cygnus olor) na jeziorze, będącym równocześnie ostoją wielu gatunków ptactwa wodno - błotnego”. Równocześnie Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego wprowadził na obszarze rezerwatu następujące zakazy:

1/ polowania, chwytania, płoszenia i zabijania wszelkich dziko żyjących zwierząt,

2/ niszczenia gniazd, podbierania jaj i piskląt wszelkich gatunków ptactwa,

3/ zbioru wszelkich roślin lub ich części,

4/ łowienia ryb na wędkę,

5/ zanieczyszczania wody i brzegów jeziora oraz zakłócania ciszy,

6/ wyrywania, niszczenia i uszkadzania roślinności wodnej oraz przybrzeżnej,

7/ kąpieli i uprawiania sportów wodnych,

8/ wznoszenia budowli oraz zakładania lub budowy urządzeń sportowych, komunikacyjnych i innych urządzeń technicznych.

Prowadzone przez kolejnych autorów prace inwentaryzacyjne awifauny tego rezerwatu pozwoliły na porównanie wyników i prześledzenie zmian wieloletnich. I tak w okresie 1957 - 96 stwierdzono co najmniej 167 gatunków ptaków, w tym 99 lęgowych, 6 prawdopodobnie lęgowych oraz 2 gatunki, których gnieżdżenie jest możliwe i 60 gatunków zalatujących lub okresowo korzystających z tego obiektu w okresie przelotów i zimowania. M.in. stwierdzono, iż gnieździł się tu lub gnieździ się: perkozek, perkoz rdzawoszyi, perkoz dwuczuby, bąk, bączek, łabędź niemy, bocian biały, gęgawa, rożeniec, krakwa, płaskonos, cyraneczka, cyranka, głowienka, czernica, gągoł, tracz długodzioby, błotniak stawowy, żuraw, wodnik, kropiatka, zielonka, kokoszka wodna, sieweczka obrożna, derkacz, krwawodziób, biegus zmienny, batalion, rycyk, brodziec piskliwy, kszyk, rybitwa czarna i zwyczajna, mewa srebrzysta, pospolita i śmieszka, skowronek borowy, srokosz, podróżniczek, świerszczak i wąsatka.

Ponadto rezerwat jest miejscem bytowania i tarliskiem dla kilku gatunków ryb, m.in. sandacza, lina, leszcza, okonia, szczupaka, a także miejscem rozrodu żab brunatnych i zielonych, traszek, kumaka nizinnego, grzebiuszki ziemnej, ropuchy szarej i zaskrońca zwyczajnego oraz jest także stanowiskiem występowania wydry. Z gatunków bezkręgowców stwierdzono tu kilka ciekawych i cennych gatunków pijawek (Hajduk Z., 1972; Kufel J., 1973;), motyli, ważek oraz chrząszczy.

          W latach osiemdziesiątych Mróz B. i Zyska W. (1981) stwierdzili, że kilku rzadkich i zagrożonych wyginięciem gatunków ptaków zaprzestało gnieżdżenia się, a które w latach 1957 - 70 tu się gnieździły. Autorzy ci uważają, że przyczyn ich zaniku było kilka. Bezsprzecznie jedną z nich było zanieczyszczenie jeziora ściekami z Niechorza i innych miejscowości nadmorskich, które spowodowały zmiany w szacie roślinnej, zubożenie składu fitoplaktonu, zooplanktonu, bentosu i ichtiofaunyDo innych należałoby zaliczyć:

·      kłusownictwo wędkarskie,

·      wybieranie jaj ptaków,

·      prowadzenie gospodarki rybackiej; wskutek stosowanie niewłaściwych narzędzi połowowych ginęły ptaki wodne,

·      penetrację brzegów, trzcin i łąk otaczających jezioro przez turystów,

·      prowadzenie gospodarki pastwiskowej na łąkach otaczających jezioro,

·      pozbawienie jeziora wlewów wód morskich dostających się przez Kanał Liwski; wody te przyczyniały się do poprawy stosunków tlenowych w toni jeziora oraz nanosiły piasek morski niezbędny dla niektórych ryb do odbycia procesu tarła.

 Jednakże prowadzone obserwacje po 1980 r. przez Mroza B. i Zyskę W. (1981) oraz w latach późniejszych przez Zyskę P. i Zyskę W., a także Czeraszkiewicza R i Kalisińskiego M. (1994) potwierdziły, że jezioro Liwia - Łuża otoczone pasmem trzcin, łąk i bagna nadal stanowi ważną ostoję dla ptactwa wodno - błotnego, jako lęgowisko oraz miejsce żerowania i odpoczynku w okresie migracji.

           Jeziora  to ze względu na położenie i korzystne warunki pogodowe (zima zaczyna się tu najpóźniej w województwie szczecińskim, średnio po 15 stycznia i kończy się najwcześniej; liczba dni mroźnych kształtuje się w tym rejonie na poziomie 36 - 43, a w łagodne zimy liczba ta spada nawet do 5 dni) może w okresie jesienno - zimowym pełnić dla zwierząt istotną rolę jako miejsce odpoczynku i zimowania.

·      Stanowiska rozrodu i stałego przebywania zwierząt gatunków chronionych.

            Na obszarze gminy Rewal znajdują się stanowisko następujących gatunków zwierząt, które zgodnie z rozporządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z 6 stycznia 1995 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. Nr 13, poza. 61)  należy  uznać jako stanowiska rozrodu i stałego przebywania zwierząt gatunków :

1.    Orła bielika- Haliaeetus albicilla - gniazdo zlokalizowano w bezpośredniej bliskości tzw. Pogorzelickiego Bagna

2.    Kani ruda - Milvus migrans - gniazdo nie zlokalizowane

3.    Kani czarnej - Milvus milvus - gniazdo nie zlokalizowane

Wskazania:Przeprowadzenie badań mających na celu lokalizacje gniazd kań.

Odnośnie stanowisk wyżej wymienionych gatunków zwierząt obowiązuje zakaz wstępu i jakiejkolwiek działalności.

Obiekty punktowe.

Do obiektów punktowych należy tylko jeden -pomnik przyrody - dąb  w Pustkowie.

 

7.2  Projektowane obiekty chronione

Nie istnieje żaden formalnie zgłoszony projekt dotyczący objęcia ochroną jakiegokolwiek obiektu w gminie Rewal.

           W wyniku przeprowadzonej w sezonie 1996/97 waloryzacji przyrodniczej gminy wartość tych obiektów została potwierdzona. Zaliczono je doproponowanych obiektów chronionych ( patrz poniżej).

 

7.3  Obszary i obiekty proponowane do ochrony

·      Rezerwaty ( R )

Proponujemy utworzenie trzech rezerwatów przyrody. W jednym przypadku chodzi o poszerzenie istniejącego Rezerwatu Liwia - Łuża , a w dwa pozostałe to ciekawe skupiska roślinności na klifach .Istniejące materiały badawcze  dowodzą dużego nagromadzenia w nich niezwykle cennych gatunków roślin w niewiele przekształconym środowisku , a w przypadku propozycji poszerzenia obszaru istniejącego rezerwatu również ginących gatunków zwierząt. W przypadku propozycji rezerwatów na klifach chodzi również o ograniczenie dostępności do tych ciekawych form geologicznych. Rezerwat może umożliwić im przetrwanie. Plan ochrony, którego sporządzenie jest w przypadku rezerwatów obowiązkowe uwzględni wszelkie aspekty dotyczące zagrożeń i sposobów zapobiegania im. Jednakże skomplikowana procedura powołania rezerwatu jak również długi tok tworzenia planu ochrony skłania do wskazania na istniejące przepisy o ochronie gatunkowej roślin ( ANEKS pkt3), które w pewien sposób gwarantują ochronę tym unikalnym obszarom. Tymczasowo, już na podstawie posiadanych wyników wskazane jest powołanie na omawianych terenach użytków ekologicznych i docelowo należy prowadzić prace na rzecz przekształcenia ich w rezerwaty.

Poniżej przedstawiamy spis i krótki opis prezentowanych obiektów

R - I I N  7-8	Rezerwat przyrody  florystyczny: Łąki  na zachód od Jeziora Liwia - Łuża Lokalizacja :  Podmokłe łąki na zachód od istniejącego rezerwatu. Przedmiot  ochrony : Podmokłe łąki będące integralną częścią rezerwatu Liwia -  Łuża Charakterystyka przyrodnicza : Cenny obszar, na którym  podobnie jak na terenie rezerwatu bytują traszka zwyczajna, kumak nizinny, grzebiuszka ziemna, żaby brunatne i zielone, ropucha szara, derkacz, przepiórka, w okresie lęgowym były tu obserwowane bataliony oraz cyranka. Występują tu również cenne gatunki roślin, między innymi grążel żółty, grzebień biały, liczne gatunki storczyków , koniczyna rozdęta. Wskazania : 1.praktycznie identyczne jak w przypadku istniejącego już rezerwatu, a szczególnie zachowanie obecnych stosunków wodnych.
R - III   J 9	Rezerwat przyrody florystyczny - krajobrazowy: „Klif w Trzęsaczu” Lokalizacja : Klif  przy głównym wejściu na plażę. Przedmiot  ochrony : Klifie , na którym występują cenne  gatunki flory oraz ciekawe profile geologiczne. Charakterystyka przyrodnicza : Klif porośnięty jest roślinnością wydmową z niewielką domieszką taksonów kserotermicznych. Rośnie tu gatunek chroniony kocanka piaskowa, inne cenne gatunki tu nie występują ale z powodu występowania abrazji morskiej, teren ten należy zachować jako użytek ekologiczny w celu śledzenia sukcesji roślinnych. Występuje tu również ciekawy reperowy profil osadów glacjalnych ostatniego    zlodowacenia na długości 250 m i 10 m w głąb od korony klifu wraz z zespołem ruin wczesnogotyckiego kościoła w Trzęsaczu Wskazania :  1. Zabezpieczenie przed penetracją . 2.Wprowadzenie zakazu użytkowania z uwagi na dynamikę procesów abrazyjnych
R - IV	Rezerwat przyrody florystyczny - krajobrazowy: „Klif w Pustkowie” Lokalizacja : Klif położony jest na terenie Pustkowskich Wydm, między  dwoma ośrodkami wypoczynkowymi. Przedmiot  ochrony : Teren położony na klifie , na którym występują cenne  gatunki flory. Charakterystyka przyrodnicza : Klif porośnięty jest roślinnością naturalną z pięknymi okazami wiciokrzewu pomorskiego o pędach grubości 5 - 6 cm, są to okazy wyjątkowe . Na nie zalesionym klifie wykształciła się murawa piaskowa, rzadka już w obrębie wybrzeża. Występuje tu  szereg gatunków chronionych, min. kruszczyk rdzawoczerwony, kocanka piaskowa. Wskazania :  1. Zabezpieczenie przed penetracją . 2.Wprowadzenie zakazu użytkowania z uwagi na dynamikę    procesów abrazyjnych

 

·      Obszary Chronionego Krajobrazu  (OChK)

Zaproponowano utworzenie jednego dużego tego rodzaju obiektu. Teren OChK - I pokrywa się częściowo z postulowanym przez Jasnowską i Jasnowskiego (Jasnowski i in., 1981; Jasnowska 1996) Chronionym Pasem Nadmorskim , która to propozycja dotychczas nie została sformalizowana.. Kierując się wykazanymi podczas waloryzacji przyrodniczej gminy  Rewal jak i gminy Trzebiatów wynikami proponujemy określenie granic prezentowanego obiektu ( patrz ANEKS pkt.4) zgodnie z występującymi tu wartościami flory i fauny, co oczywiście nie wyklucza wspomnianej koncepcji prof. J. i M. Jasnowskich. Obszar OChK-I kontynuuje się poza granice gminy i jest częścią wielkoobszarowego obiektu chronionego o znaczeniu ponadregionalnym. Realizacja tego zamysłu wymagała więc będzie współpracy władz jednostek administracyjnych na szczeblu zarówno gminnym jak i wojewódzkim ( Wojewódzcy  Konserwatorzy Przyrody, Zarządy Gmin).

OChK to forma ochrony, która umożliwia działalność człowieka na obszarze chronionym, jednakże musi być ona skanalizowana w określonych potrzebami przyrody granicach. OChK mogą być ustanowione przez Radę Gminy. W jego zasięgu znajdą się inne formy ochrony, np. mniejsze użytki ekologiczne, pomniki przyrody, stanowiska rozrodu i regularnego przebywania gatunków chronionych, stanowiska florystyczne i inne. OChK stanowi dla tych form rodzaj otuliny będąc przestrzenią wymuszająca na planistach i inwestorach działania proochronne, np. budowa dróg musi uwzględniać istnienie szlaków migracyjnych zwierząt i należy zaprojektować i wykonać przepusty dla drobnych ssaków i płazów oraz obsadzenie jezdni szerokopasmowa zielenią, która w sąsiedztwie dróg pełni rolę schronienia i trasy wędrówek  dla zwierząt.

Poniżej przedstawiamy opis prezentowanego obiektu

OChK - I

Obszar Chronionego Krajobrazu  „Pradolina Nadmorska” Lokalizacja : od wschodniej do zachodniej granicy gminy w jej południowej części : jezioro Liwia - Łuża oraz łąki ciągnące się od niego szerokim pasem w kierunku południowo-zachodnim . Przedmiot ochrony :Cenny ekosystem - obszary ważne dla fauny zwłaszcza dla ptaków. Charakterystyka przyrodnicza: Cenne faunistycznie obszary gminy z liczną i wartościową ornitofauną.. Występują tu gatunki rzadkie i zagrożone, m. in.: gęgawa, wąsatka, gąsiorek, cyranka, błotniaki, przepiórka, derkacz. Wszystkie wymienione gatunki ptaków podlegają ochronie gatunkowej. Inne gatunki ptaków pojawiają się okresowo w czasie przelotów lub niekiedy zimują, albo wykorzystują wody jeziora przez cały rok jako teren żerowiskowy (np. bielik, kania ruda). W porze przelotów zatrzymują tu: perkozy, łyski, żurawie, mewy, gęsi i kaczki. Wśród migrujących ptaków do zagrożonych wyginięciem należą: rożeniec, żuraw, szlachar. Spośród ssaków występują tu zwierzęta łowne kopytne oraz drobne drapieżniki a także zając szarak. Podmokle łąki, zarośla, starorzecza i rowy melioracyjne są miejscem bytowania i rozrodu herpetofauny, w tym gatunków takich jak np. rzekotka drzewna i kumak nizinny. Występują tu również ciekawe , cenne  i chronione obszary florystyczne i faunistyczne: 1.Rezerwat Liwia-Łuża 2.Proponowany użytek ekologiczny  „Pogorzelickie Bagno” UE - III Wskazania :  1. Zachowanie obecnych walorów krajobrazu.                       2. Ograniczenie melioracji do terenów faktycznie użytkowanych rolniczo , zwłaszcza należy utrzymać okresowe zalewy łąk  słonoroślowych.                       3. Utrzymanie na łąkach i pastwiskach gospodarki ekstensywnej    4. Uporządkowanie gospodarki wodno ściekowej i właściwe                            zabezpieczanie odpadów

 

·      Użytki ekologiczne (UE)

Ta forma ochrony umożliwia zachowanie cennych fragmentów przyrody uwzględniając równocześnie potrzeby człowieka w warunkach racjonalnego gospodarowania. Ustawa o ochronie przyrody dopuszcza powoływanie użytków ekologicznych zarówno przez wojewodę jak i przez radę gminy, które mogą dzięki temu, kierując się troską o zachowanie największych wartości na obszarze swego działania, skutecznie zadbać o zachowanie cennych przyrodniczo obiektów. Gmina Rewal jest wyjątkowo bogata w różne wartościowe elementy przyrody, od krajobrazu poczynając na składzie gatunkowym flory i fauny kończąc.

Proponujemy utworzenie kilku użytków ekologicznych zachęcając jednocześnie władze gminy do energicznego działania na gruncie ochrony tych obiektów. Powołanie użytków ekologicznych powinno poprzedzić opracowanie dokumentacji, której zręby już są w postaci wyników przeprowadzonej przez specjalistów inwentaryzacji przyrodniczej. Po porozumieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody oraz autorami operatu szczegółowego można procedurę kompletowania dokumentacji znacznie uprościć.

Uwzględnienie użytków ekologicznych w planach zagospodarowania przestrzennego jest obowiązkiem ustawowym. Wiążą się z tym określone następstwa nakazujące planistom dostosowanie swoich projektów do wymogów przepisów dotyczących ochrony przyrody (ANEKS pkt.3)

Gospodarka na tych obszarach powinna zmierzać do zachowania istniejących warunków środowiska, które gwarantują zachowanie cennych  biotopów. W przypadku  istnienia elementów degradujących ( np. wysypisk śmieci, oczyszczalni ścieków, arterii komunikacyjnych i in.) działanie winno zmierzać do zminimalizowania ich oddziaływania na drodze rozwiązań technicznych lub prawnych ( np. zakaz wysypywania śmieci w określonych miejscach)

Jednocześnie sprawą pilną staje się rekultywacja zniszczonych obszarów.                        W poszczególnych przypadkach wskazane jest konsultowanie się z przyrodnikami w celu określenia sposobów uniknięcia kolizji na drodze przyroda - gospodarka człowieka.

Podajemy pewne aspekty ochronne w opisie poszczególnych obiektów, jednakże należy je traktować kadłubowo, pamiętając o ogólnych zasadach ochrony przyrody zawartych w ustawach. 

Poniżej przedstawiamy spis i krótki opis prezentowanych obiektów.

 

UE - I P 8

Użytek ekologiczny „Pogorzelickie Bagno” Lokalizacja : Łąkipołożone pomiędzy linią kolei wąskotorowej Niechorze - Pogorzelica - Trzebiatów, a kompleksem boru nadmorskiego Przedmiot ochrony : Fragment łąki, która uległa wtórnemu zabagnieniu. Charakterystyka przyrodnicza : Obszar ten jest stanowiskiem występowania ponad 100 gatunków zwierząt objętych ochroną gatunkową. Stwierdzono tu bytowanie m.in. kilku gatunków tęczników i biegaczy; bagna i płytkie rozlewiska są miejscem rozrodu m.in. traszki grzebieniastej, traszka zwyczajnej, kumaka nizinnego, grzebiuszki ziemnej, ropuchy szarej, ropuchy paskówki, rzekotki drzewnej, żab brunatnych i zielonych, jaszczurki zwinki i zaskrońca zwyczajnego, perkoza rdzawoszyjego i zausznika, gęgawy, płaskonosa, głowienki, czernicy, błotniaka stawowego, wodnika, kokoszki wodnej, brodźca krwawodziobego, żurawia, mewy srebrzystej, śmieszki, świerszczaka, strumieniówki oraz jest także stanowiskiem występowania wydry; ponadto jest miejscem bytowania kilku gatunków ryb.  Występuje tu również ciekawe zbiorowisko torfowców między innymi: narecznica grzebieniasta, narecznica błotna, a w suchszych partiach przechodzące w las  narecznicą szerokolistną.    Jest to także teren o dużym znaczeniu w bilansie wodnym gminy.   Wskazania :  1. Zabezpieczenie przed zanieczyszczeniami.                         2.Zachowanie obecnych stosunków wodnych.                         3. Ograniczenie antropopresji

 

·      Zespoły Przyrodniczo - Krajobrazowe (ZPK)

 Ich celem jest ochrona zarówno wartości przyrodniczych jak i kulturowych na wskazanym obszarze z uwzględnieniem walorów estetycznych. Działalność na terenach objętych tą formą ochrony uwarunkowana jest opracowaniem dla nich planu zagospodarowania przestrzennego. Plan ten winien uwzględniać postulaty przyrodników w aspekcie lokalizacji dróg, sieci osadniczej, projektowanych inwestycji itd.

Przeprowadzona inwentaryzacja przyrodnicza wykazała istnienie chronionych gatunków roślin i zwierząt oraz szczególne walory geomorfologiczne terenu gminy.

Zespół przyrodniczo - krajobrazowy, który proponujemy powołać jest pewnym podkreśleniem charakterystycznych dla tej gminy walorów. Nadanie im rangi obszaru chronionego zmusi właścicieli, decydentów i potencjalnych inwestorów do wnikliwego rozpatrywania problemów związanych z użytkowaniem tego terenu.

Poniżej przedstawiamy krótki opis prezentowanego obiektu

ZPK - I D 11	Zespół Przyrodniczo Krajobrazowy - " Nadmorski bór koło Pobierowa"   Lokalizacja : Las położony w pasie przybrzeżnym, na południe od plaży oddz. 513. Przedmiot ochrony : Las z bardzo ciekawy runem. Charakterystyka przyrodnicza: Las młody, prawie jednogatunkowy, około 60 letnie sosny, ale jest tu ciekawe runo z rzadkimi gatunkami: gruszyczka zielonawa, gruszyczka jednostronna, gruszyczka jednokwiatowa. Z gatunków chronionych to bażyna czarna, pomocnik baldaszkowy, kruszczyk rdzawoczerwony. Wskazania :  1.Zabezpieczenie przed zanieczyszczeniami                       2. Ograniczenie antropopresji                       3. Ograniczenie gospodarki leśnej
ZPK - II D 12	Zespół Przyrodniczo Krajobrazowy - " Bór nadmorski " Lokalizacja : Na południowo - zachodnim skraju gminy (oddz. cz.522, 525, 510 ) Przedmiot ochrony : Cenne dydaktyczne stanowisko florystyczne Charakterystyka przyrodnicza : Las sosnowy o pow. 5 ha, drzewa 80 - letnie, z dobrze wykształconym runem mszysto - porostowym , z kilkoma gatunkami roślin rzadkich: gruszyczki, widłakiem goździstym. Teren jest zróżnicowany, od suchego piaszczysto - porostowego runa do mszystego, a w wilgotnych nawet z  torfowcami. Wskazania :  1.Zabezpieczenie przed zanieczyszczeniami                       2. Ograniczenie antropopresji                       3. Ograniczenie gospodarki leśnej
ZPK - III B 13	Zespół Przyrodniczo Krajobrazowy -„Dębinka koło Pogorzelicy” Lokalizacja :  Na południe od Pogorzelicy ( oddz. 525, 526 ). Przedmiot ochrony : Enklawa starodrzewu o runie naturalnym. Charakterystyka przyrodnicza : Teren na wąskiej wydmie w kompleksie młodnika sosnowego, porośniętego 150 - letnim dębami będący enklawą starodrzewu o runie naturalnym typu zachodniopomorskiego boru mieszanego. Rośnie tu sporo egzemplarzy dorodnych okazów wiciokrzewu pomorskiego. Starodrzew jest też dobrze wykształcony , runo borowe jest bardzo rzadko spotykane w strefie pobrzeża. Wskazania :  1.Zabezpieczenie przed zanieczyszczeniami                       2. Ograniczenie antropopresji                       3. Ograniczenie gospodarki leśnej
ZPK - IV S 12	Zespół Przyrodniczo Krajobrazowy Lokalizacja : Wzdłuż drogi leśnej z Pogorzelicy ( dawny poligon ). Przedmiot ochrony : Skupisko ciekawej roślinności chronionej. Charakterystyka przyrodnicza : W borze w miejscach obniżonych, między wydmami, występują piękne skupiska bagna zwyczajnego, widłaka goździstego, liczne skupiska gruszyczek i bażyny czarnej oraz płaty porostów  min. płucnicy islandzkiej. Wskazania:   1.Zabezpieczenie przed zanieczyszczeniami                       2. Ograniczenie antropopresji                       3. Ograniczenie gospodarki leśnej

 

 

·          Pomniki przyrody (PP)

Do tej grupy obiektów chronionych zaliczyliśmy pojedyncze stare drzewa, grupy drzew  i  aleje.

Poniżej przedstawiamy spis i krótki opis prezentowanych obiektów.

Lp.	Lokalizacja	Gatunek	Obw  w m Wys  w m	Uwagi
Nr 1	Rewal	Wierzba bia³a	obw. 3,70 wys. 20
Nr 2	Rewal	Wierzba bia³a	obw. 4,20 wys. 18
Nr 3	Rewal	Wierzba bia³a	obw. 3,30 wys. 20

 

Wskazania :1.Dla powyższych obiektów należy sporządzić metryki wg wzoru stosowanego     w dokumentacji pomników przyrody dla województwa szczecińskiego ( w zasobach Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody)

2.   Należy chronić przed wycięciem i uszkodzeniem.

3.   Chronić teren przed jakąkolwiek deformacją

 

7.4  Inne cenne obszary i obiekty

W tym punkcie umieszczono pozostałe cenne obiekty przyrodnicze, którymi są najczęściej stanowiska gatunków chronionych roślin i ciekawych zbiorowisk roślinnych, miejsca bytowania i rozrodu rozmaitych gatunków fauny, skupiska starodrzewu i in.

Obszarów tych jest kilka i rozmieszczone są na terenie całej gminy. Niektóre z nich znajdują się w obrębie proponowanych wyżej obiektów powierzchniowych, inne stanowiąwyodrębnione spośródmniej cennych przyrodniczo terenów miejsca.

Nie proponujemy dla nich konkretnej formy ochrony, ale należy mieć świadomość, że obiekty te są ważne dla zachowania różnorodności biologicznej flory i fauny i wartościowymi krajobrazowo miejscami. na omawianym terenie. Bytujące tu zwierzęta i rosnące rośliny należą do taksonów objętych ochroną gatunkową i z tego powodu degradacja tych miejsc jest zabroniona prawem. 

Określenie lokalizacji powyższych obszarów oraz opis ich walorów jest wskazówką dla planistów umożliwiającą im projektowanie zagospodarowania obszaru gminy z uwzględnieniem potrzeb ochrony przyrody.

Podejmowanie decyzji o działaniach na tych terenach powinno odbywać się w porozumieniu ze specjalistami przyrodnikami, którzy mogą wskazać  kolizje planowanych posunięć ze środowiskiem i jeśli to będzie możliwe określą wskazania dla konkretnych miejsc.

Poniżej przedstawiamy spis i krótki opis prezentowanych obiektów

OC - 1 C 11	Pas wybrzeża od granicy gminy  aż do Pustkowskich Wydm - cenne tereny pod względem krajobrazowym i florystycznym.Występują tu licznie storczyki , mikołajek nadmorski , rokitnik , jarząb szwedzki .
OC - 2 D 12	Las w południowo - zachodnim skraju gminy gdzie znajdują się liczne stanowiska stanowiska storczyków i wiciokrzewu pomorskiego. Na tym obszarze zlokalizowane są dwa proponowane użytki ekologiczne.
OC - 3 F 12	Las w okolicach Pobierowa ( skrzyżowanie dróg Pobierowo - Łukęcin , Pobierowo - Gostyń ). Cenny obszar florystyczny z licznymi stanowiskami wiciokrzewu pomorskiego , storczyków , marzanki wonnej , koniczyny rozdętej  ( gatunek zagrożony wyginięciem )
OC - 4	Symbolem  OC - 4 oznaczono obszary pradoliny leżące w granicach gminy Rewal. W miejscu dawnej zabagnionej Pradoliny Pomorskiej występują żaby brunatne i ropucha szara, perkozek, derkacz, błotniak łąkowy i stawowy, regularnie żeruje kania rdzawa.
OC - 5 I 9	Wybrzeże od klifu w Pustkowie do klifu w Trzęsaczu - cenny  obszar ze względu na jego walory krajobrazowe i przyrodnicze . Stwierdzono tu liczne stanowiska roślin chronionych ( wiciokrzew pomorski , mikołajek nadmorski ) , jest to również ważne zimowiska dla ptaków.
OC - 6 I 10	Na południe od Pustkowa, małe śródpolne oczko wody otoczone trzcinami na obszarze tym występują traszki, żaby brunatne i zielone, ropucha szara, ropucha zielona, zaskroniec zwyczajny, grzebiuszka ziemna, wąsatka i błotniak stawowy,
OC - 7 I 9	Śródpolne oczko wodne na południe od Trzęsacza - miejsce występowania błotniaka stawowego , wąsatki , ropuchy  zielonej , grzebiuszki ziemnej.
OC - 8 J -K 10	Śródpolne oczko wodne na południowy - wschód od Trzęsacza - miejsce rozrodu licznych gatunków płazów.
OC - 9 K  10	Na południe od Trzęsacza i wschód od Pustkowa - mokradła śródpolne - na obszarze tym występują traszka zwyczajna, żaby brunatne i zielone, ropucha szara, derkacz, regularnie żeruje kania rdzawa gnieżdżącą się w okolicach Łukęcina,
OC- 10 L 9	Lasek na południe od Rewala - stanowiska rokitnika i kwitnącego bluszczu.
OC- 11 K 8	Pas wybrzeża od w okolicach Rewala - cenne tereny pod względem krajobrazowym i florystycznym.Występują tu licznie storczyki , mikołajek nadmorski , rokitnik , jarząb szwedzki .
OC- 12 M7	Pas lasu na wybrzeżu w okolicach Śliwina - cenne tereny pod względem krajobrazowym i florystycznym.Występują tu licznie storczyki , mikołajek nadmorski , wiciokrzew pomorski.
OC- 13 M 8	Śródpolne oczko wodne na południowy - wschód od Śliwina - miejsce rozrodu licznych gatunków płazów.
OC- 14 N 8	Śródpolne oczko wodne na zachód od Niechorza - na obszarze tym występują żaby brunatne i zielone, ropucha paskówka, derkacz, przepiórka,
OC- 15 O 6	Pas wybrzeża od  w Niechorza do ujścia Kanału Liwia - Łuża - cenne tereny pod względem krajobrazowym i florystycznym.Występują tu licznie storczyki , mikołajek nadmorski , rokitnik , wiciokrzew pomorski.
OC- 16 P 6	Kanał Liwski od ujścia z jeziora Liwia Łuża do ujścia do Bałtyku - miejsce tarła, żerowania i zimowania dla niektórych gatunków ryb.
OC- 17 R 6	Pas wybrzeża od ujścia Kanału Liwia - Łuża do Pogorzelicy - cenne tereny pod względem krajobrazowym i florystycznym.Występują tu licznie storczyki , mikołajek nadmorski.
OC- 18 S-T 5	Nabrzeżny pas lasu na wybrzeżu od Pogorzelicy do granicy wschodniej gminy - cenne tereny pod względem krajobrazowym i florystycznym.Występują tu licznie storczyki , mikołajek nadmorski , wiciokrzew pomorski.
OC- 19 U 7	Śródpolne i śródleśne łąki zlokalizowane na wschód od Pogorzelicy -na obszarze tym występują żaby brunatne i zielone, ropucha paskówka i rzekotka drzewna.

 

       

 Proponowane są również dwa stanowiska dokumentacyjne , a mianowicie :

 1.stanowisko dokumentacyjne przyrody nieożywionej na klifie w Rewalu - reperowy profil geologiczny osadów glacjalnych ostatniego zlodowacenia    szczegółowo opracowany i prezentowany przez Państwowy Instytut Geologiczny na XIV Międzynarodowym Kongresie INQUA w1995 r.

2.   stanowisko dokumentacyjne na klifie w Śliwinie - profil reperowy   późnoglacjalnych i holoceńskich osadów jeziornych.

 

7. 5  Elementy Ekologicznej Sieci Obszarów Chronionych (ESOCh)

Sieć ESOCh tworzą strefy faunistyczne i wiążące je korytarze ekologiczne.

Ich powierzchnia wynosi od kilku arów do kilkuset hektarów. Pełnią one rolę miejsc rozrodu i stałego przebywania zwierząt gatunków chronionych. Dotychczas nie uzyskały żadnego statusu ochrony przyrody.

Za strefy faunistyczne można uznać wszystkie wymienione w rozdziale poświeconym faunie obszary cenne dla zwierząt oraz oczywiście Morze Bałtyckie 

 

7.5.1 Korytarze

Korytarze ekologiczne są łącznikami pomiędzy, niekiedy odległymi, terenami zasiedlanymi przez różne populacje zwierząt i umożliwiają im migracje i ekspansję na nowe obszary. Dlatego ważne jest,  aby były one właściwie zachowane z punktu widzenia życiowych potrzeb zwierząt. Należy unikać regulacji brzegów rzek, a zwłaszcza ich betonowania oraz zadbać o odpowiednie przepusty. Warunkiem podstawowym, niestety ciągle trudnym do spełnienia, jest odpowiednia czystość wód.

Oceniana gmina Rewal pokrywa swym obszarem jeden z ważniejszych na Pomorzu fragmentów Ekologicznej Sieci Obszarów Chronionych. W jej granicach przebiegają 2 ważne korytarze    ekologiczne, mające znaczenie ponadregionalne oraz jeden o znaczeniu regionalnym. Są nimi :

1/ Pobrzeże Rewalskie będące fragmentem wybrzeże Bałtyku mający znaczenie dla morskiej fauny wodnej, awifauny, niektórych gatunków ssaków,

2/ pas łąk i pastwisk, zlokalizowanych na obszarze dawnej zabagnionej Pradoliny Pomorskiej, układający się równolegle do wybrzeża Bałtyku.   Tworzą on fragment całości korytarza przebiegającego (rozpoczynającego się nad Zalewem Kamieńskim - jeziorem Wrzosowskim, a kończącego się w dolinie i ujściu Regi do morza),

3/ jezioro Liwia Łuża wraz z Kanałem Liwskim, łączące korytarz nadmorski z korytarzem lądowym w Pradolinie Pomorskiej.

 

5.2.2 Bariery

W lokalnej skali jako bariery ekologiczne mogą oddziaływać trudne do przebycia i hamujące rozprzestrzenianie się zwierząt obiekty związane z działalnością człowieka. Oczywiście należy brać pod uwagę również naturalne przeszkody - dla zwierząt wodnych i związanych z wodą (głównie ryb i płazów)  - takimi lokalnymi barierami będą ląd lub suche rozległe jego fragmenty, natomiast dla drobnych zwierząt typowo lądowych niekiedy nie do przebycia okazują się większe zbiorniki wodne. Obecnie w wyniku budowy dróg powstają przeszkody utrudniające lub uniemożliwiające przemieszczania się  zwierząt zasiedlających tereny po obu ich stronach. Dla ryb takimi barierami są wadliwie zbudowane albo nieprawidłowo funkcjonujące śluzy i zapory. Pewnym rodzajem barier mogą być także zbyt wysokie stężenia substancji zawartych w wodzie, które przekraczają granice tolerancji w stosunku do określonych gatunków.

Do sztucznych barier ekologicznych istotnie wpływających na los fauny bytującej na obszarze gminy Rewal, należy droga pomiędzy Pobierowem, Rewalem, Niechorzem i Pogorzelicą wraz z kompleksami przyległych do niej ośrodków wczasowych oraz linią kolei wąskotorowej. Istotną barierą jest także zastawka na Kanale Liwskim uniemożliwiająca dostawanie się do jeziora Liwia Łuża wód morskich, a wraz z nią organizmów żywych będących m.in. składnikiem pokarmu dla występujących tu zwierząt, głównie ryb (często dwuśrodowiskowych) i ptaków

 

8.  Uwarunkowania ochrony przyrody

            Na terenie gminy Rewal realizowane są dwie funkcje - turystyka, rolnictwo.

            Od dłuższego czasu obserwuje się ograniczanie areału gruntów rolnych i spadek intensywności produkcji rolnej. Ma to dwojakie skutki - do pozytywnych należy zaliczyć zmniejszenie obciążenia chemicznego środowiska, mniejszą penetrację obszarów wartościowych przyrodniczo - ogólne "dziczenie" krajobrazu. Skutki negatywne to

uruchomienie sukcesji na obszarach półnaturalnych, wartościowych biotopów, ukształtowanych pod wpływem wielowiekowej gospodarki człowieka. Brak środków materialnych, w związku z bezrobociem wśród ludności wiejskiej, stanowi motyw rabunkowego pozyskania łatwo dostępnych zasobów, np. wycinanie zadrzewień na opał, kłusownictwo ryb i zwierzyny leśnej.

Bezpośrednim zagrożeniem dla środowiska gminy jest nieuporządkowana gospodarka odpadami komunalnymi ( brak wysypiska ). Przyczynami zanieczyszczenia wód powierzchniowych są nieprawidłowości w gospodarce wodno - kanalizacyjnej, polegające na odprowadzaniu do wód powierzchniowych nie oczyszczonych ścieków lub też nieczystości z dziurawych szamb do wód gruntowych (w wyniku braku odpowiedniej liczby oczyszczalni lub ich wadliwej pracy).

 Stwarza to zagrożenie dla otoczenia zarówno dla gleby jak i wód powierzchniowych i wgłębnych.

            Zagrożeniem dla fauny jest rozbudowywanie dróg i rozwój motoryzacji. Samochody oraz pociągi zbijają wiele zwierząt, bezpośrednio i pośrednio zatruwają je spalinami, a ponadto płoszy zwierzynę ruch pojazdów i hałas towarzyszący motoryzacji i różnym robotom drogowym. W gminie Rewal istnieją kilka ważnych arterii komunikacyjnych, zarówno drogowych, jak i kolejowych. Dla ptaków istotnym zagrożeniem są również wszelkie trakcje napowietrzne.

Wysokie walory przyrodnicze stwierdzone w trakcie inwentaryzacji przyrodniczej oraz jej turystyczny charakter są  argumentem do zwrócenia większej uwagi na kwestie ochrony środowiska terenie gminy Rewal, zwłaszcza że jest dodatkowy kapitał gminy.

            Praktycznie cała gmina Rewal znajduje się w zasięgu projektowanego Nadmorskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (Jasnowski i in., 1981; Jasnowska 1996). Podobny obszar rozciąga się poza granicą gminy w województwie koszalińskim (Jasnowska i in., 1996) obejmuje jednak tylko wąski pas wybrzeża.

 

9. WNIOSKI

Inwentaryzacja przyrodnicza w gminie Rewal dostarczyła bardzo bogatych informacji o charakterze i zróżnicowaniu szaty roślinnej oraz walorach faunistycznych obszaru gminy na tle cennych ekosystemów występujących w urozmaiconym krajobrazie, będącym również wartościowym elementem środowiska naturalnego. Jako jej efekt można sformułować następujące wnioski:

1.     Obszary cenne są zagrożone głównie przez zanieczyszczenie wód ( ścieki, pestycydy, nawozy sztuczne, dzikie wysypiska śmieci, wylewiska nieczystości); zachwianie stosunków wodnych ( melioracje, pozyskiwanie kopalin), ruch samochodowy ( kolizje dróg ze szlakami migracyjnymi zwierząt) antropopresji ( wycinanie drzew itp.).

2.      Do najbardziej zdegradowanych miejsc na terenie gminy należą m.in.:

a - dzikie wysypiska śmieci  zlokalizowane często w interesujących przyrodniczo lub

 krajobrazowo miejscach (dzikie wysypisko śmieci zlokalizowane w bezpośredniej         bliskości granicy rezerwatu „Liwia Łuża”).

 b- lokalne kotłownie opalane węglem w Pobierowie, Rewalu, Śliwinie, Niechorzu

i Pogorzelicy powodujące zanieczyszczenie powietrza.

3.     Należy podjąć lub kontynuować prace na rzecz jak najszybszego wyeliminowania zagrożeń  i barier i stałą kontrolę jakości środowiska w obrębie najbardziej zagrożonych degradacją miejsc.

4.     Należy powołać sieć obszarów chronionych, które chroniłyby najcenniejsze strefy faunistyczne lub ich fragmenty. Wojewoda powinien formalnie uznać strefy faunistyczne za miejsca rozrodu i stałego przebywania gatunków chronionych. Po zabezpieczeniu jedną z niższych form ochrony przyrody należy przystąpić w przypadkach uzasadnionych do działań na rzecz podniesienia rangi obiektów chronionych

5.     Wskazane jest rozszerzenie działalności edukacyjnej i popularyzującej ideę ochrony przyrody, m.in. poprzez stworzenie ścieżek przyrodniczo - edukacyjnych i umiejętne zagospodarowanie turystyczne obszaru gminy.

6.     Należy zachęcić miejscową ludność do aktywnego działania na rzecz ochrony walorów swoich okolic, zwłaszcza w kwestii dbałości o parki, cenne starodrzewy, pomniki przyrody oraz uświadomić niebezpieczeństwa płynące z, zabronionego wszak prawnie, wypalania trzcin., traw i resztek pożniwnych.

7.     Należy podjąć środki dla ograniczenia kłusownictwa i rabunkowej eksploatacji drzewostanów  oraz egzekwować zakaz wypalania trzcinowisk, traw i resztek pożniwnych

8.     Należy skłonić myśliwych do stosowania amunicji bezołowiowej.

9.     Należy kontynuować badania zasobów przyrodniczych gminy, a w szczególności:

      - badaniami powinny zostać objęte inne grupy systematyczne roślin i zwierząt.

      - należy pogłębić rozpoznanie naukowe obszarów wskazanych jako OC;    wszczególności dotyczy to wielkich terenów Pradoliny.

- należy przeprowadzić badania nad wpływem metod biologicznej zabudowy wybrzeża oraz gospodarką leśną a możliwościami przetrwania chronionych gatunków roślin.

10. Zapisy dotyczące ochrony najcenniejszych wartości przyrodniczych gminy powinny znaleźć się w studium uwarunkowań przyrodniczych oraz planie zagospodarowania przestrzennego gminy Rewal.

 

 

10.  WSKAZANIA DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ PRZYRODNICZYCH ORAZ  PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY TRZEBIATÓW.

 

Studium uwarunkowań przyrodniczych gminy Rewal powinno ująć wszystkie powyżej prezentowane wartości przyrodnicze wymagające ochrony lub/i zabiegów konserwatorskich. Do priorytetów w zakresie ochrony przyrody, które należy bezwzględnie zapisać w Studium, a następnie w planie zagospodarowania przestrzennego gminy należy zaliczyć:

1/ konsekwentną ochronę wód przed zanieczyszczeniem ( zadrzewienie terenów na drodze spływu wód powierzchniowych i podziemnych do zbiorników i cieków wodnych ), i dalszą poprawę czystości wód powierzchniowych ( budowa oczyszczalni ścieków),

2/ dalszą poprawę czystości wód powierzchniowych, w szczególności tych, które wpływają do jeziora Liwia Łuża, uznanego blisko 40 lat temu za rezerwat przyrody, a w szczególności wyeliminowanie w granicach gminy źródeł skażenia jeziora,

3/  zakaz realizacji melioracji, które spowodowałyby pogorszenie warunków wodnych w obrębie stref faunistycznych i korytarzy ekologicznych oraz prowadziłyby do dalszego osuszania istniejących jeszcze terenów podmokłych,

4/ dostosowanie poziomu nawożenia terenów rolnych do zdolności sorbcyjnych gleb i opracowanie zasad gospodarki rolnej w zlewni jeziora Liwia Łuża w celu ograniczenia wpływu nawozów i preparatów ochrony roślin, spłukiwanych i rozpuszczonych w wodach płynących do tego jeziora. Jeśli jest to z jakiegoś powodu niemożliwe, należy zaplanować rozwiązania techniczne zlokalizowane w bezpośredniej bliskości rezerwatu, które przyczynią się do redukcji tych związków w wodach płynących,

5/ podjęcie intensywnych działań na rzecz ochrony stref faunistycznych zlokalizowanych w granicach gminy, a w szczególności podniesienia retencji wód na kompleksach torfowisk i łąk w obrębie wyznaczonych stref faunistycznych oraz utrzymanie  małych cieków w strefach faunistycznych oraz korytarzach ekologicznych, łączących te strefy,

6/ wprowadzenie bezwzględnego zakazu lokowania w strefach faunistycznych inwestycji kubaturowych i liniowych (bez stosownych analiz przyrodniczych),

7/ dostosowanie przebiegu nowych dróg i szlaków komunikacyjnych do stref faunistycznych, a w szczególności miejsc rozrodu i stałego przebywania chronionych na podstawie § 2 ust. 4 rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z 6 stycznia 1995 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. Nr 13, poz. 61),

8/ wszelkie nowe inwestycje drogowe lub też modernizacje dróg muszą uwzględniać, w miejscach kolizji z trasami migracji zwierząt, bezwzględną potrzebę budowy przepustów; ponadto istniejące obecnie przepusty muszą być regularnie czyszczone lub też przebudowywane i powiększane w celu zachowania ich drożności;

9/ utrzymanie istniejących i wprowadzania nowych zadrzewień wzdłuż dróg, linii kolejowych i cieków wodnych,

10/ ochronę niektórych elementów krajobrazu naturalnego - naturalne i bardzo specyficzne ukształtowanie terenu, klif nadmorski, itd.; i rolniczego - oczka wodne, zadrzewienia i aleje śródpolne,

11/ pilne wyeliminowanie istniejących zagrożeń środowiska naturalnego, wynikających z :

a/ istnienia kotłowni nie posiadających odpowiednich urządzeń zabezpieczających przed     zanieczyszczeniem powietrza,

b/ likwidacja dzikich wysypisk i wylewisk nieczystości, a w szczególności dzikiego wysypiska śmieci zlokalizowanego w bezpośredniej bliskości granicy rezerwatu „Liwia Łuża”,

c/ likwidacja innych nieprawidłowości w gospodarce wodno - kanalizacyjnej przyczyniających się w pierwszej kolejności do zanieczyszczenia wód powierzchniowych i gruntowych, a w szczególności dziurawych szamb, otwartych gnojowników, miejsc składowania przeterminowanych środków ochrony roślin i różnych preparatów chemicznych.

12/ wyznaczenie  szlaków turystycznych  i  ścieżek przyrodniczo - dydaktycznych w oparciu o sieć stref faunistycznych. Działania te powinny być prowadzone we współpracy ze służbami ochrony przyrody,

13/ rozważenie w przyszłości możliwość przyrodniczo - turystycznego zagospodarowania rezerwatu przyrody „Liwia Łuża”.

14/ w obrębie pradoliny przymorskiej winna być zabroniona eksploatacja torfów stanowiących  filtr i odpowierzchniową warstwę izolacyjną,

15/ zaplanowanie przyrodniczo - turystycznego zagospodarowania terenów cennych przyrodniczo z nastawieniem na mało agresywne dla przyrody formy turystyki, np. pieszą, rowerową, kajakową, konną. Na terenach chronionych dopuszczalne są formy zagospodarowania turystycznego, które nie wiążą się z trwałymi przekształceniami otoczenia np. pola biwakowe na maksymalnie 5- 10 namiotów. Należy wykluczyć lokalizację obiektów rekreacyjnych w pasie wydm nadmorskich i dążyć do likwidacji obiektów już istniejących

16/ ze względu na szczególne cechy i walory krajobrazu należy :

- zakazać lokalizacji wszelkiej zabudowy poza już istniejącymi miejscowościami

- nie dopuścić do powstawania zabudowy dywanowej i zlewania się miejscowości

- chronić historyczne układy przestrzenne wsi, eksponować zabudowę historyczną

- dostosować nową zabudowę charakterem i gabarytami do warunków i skali lokalnej

- chronić lasy zwłaszcza w sąsiedztwie brzegu klifowego

- podnieść standard i estetykę zabudowy sezonowej oraz urządzenia terenu w miejscowościach wczasowych        

- chronić naturalny charakter brzegu morskiego.